________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના સસના છૂટા બોલ
સૂક્ષ્મ-સૂક્ષ્મતર સ્વરૂપને બતાવવા માટે પ્રવર્તતા જ્ઞાનના ઉપયોગસ્વરૂપ છે.
હવે નૈગમાદિ નયોનું સ્વરૂપ બતાવે છે .
૩૪
મૂળ બોલ :
સામાન્ય વિશેષ ઉભય સંચારી : નૈગમ
ભાવાર્થ:
નૈગમનય સામાન્યવિશેષ ઉભય સંચારી છે અર્થાત્ કોઈક સ્થાનમાં સામાન્યને જોનારી દૃષ્ટિથી નૈગમનય પ્રવર્તે છે તો કોઈક સ્થાનમાં વિશેષને જોનારી દૃષ્ટિથી નૈગમનય પ્રવર્તે છે. આથી જ, સામાન્યગ્રાહી નૈગમનય અને વિશેષગ્રાહી નૈગમનય એમ નૈગમનયના બે ભેદો છે.
મૂળ બોલ :
સામાન્ય સંચારી નય : સંગ્રહ
ભાવાર્થ:
સંગ્રહનય સામાન્ય સંચારી નય છે અર્થાત્ કોઈક સ્થાનમાં સંગ્રહનય પ્રકૃષ્ટ સામાન્યને ગ્રહણ કરે છે તો કોઈક સ્થાનમાં અવાંતર સામાન્યને ગ્રહણ કરે છે, તોપણ વિશેષને ગ્રહણ કરતો નથી. આથી જ ક્યારેક સત્ સપે જગતના સર્વ પદાર્થોને સામાન્યથી ગ્રહણ કરે છે તો ક્યારેક ઘટત્વજાતિથી સર્વ ઘટોનો સંગ્રહ કરે છે.
મૂળ બોલ :
વિશેષ સંચારી નય : વ્યવહાર, ઋજુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એવંભૂત.
ભાવાર્થ:
વ્યવહારનય, ઋજુસૂત્રનય, શબ્દનય, સમભિરૂઢનય અને એવંભૂતનય આ પાંચ નય વિશેષ સંચારી નય છે. સંગ્રહનયે જે સામાન્યને ગ્રહણ કરેલ હોય તેનો જ આ પાંચે નયો ક્રમશઃ વિશેષ વિશેષ ભેદ કરીને ગ્રહણ કરે છે. આથી જ, સપે સંગ્રહનયે પ્રકૃષ્ટ સામાન્યનો સંગ્રહ કર્યો તેમાં જ વ્યવહારનય
