________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ કેવળજ્ઞાનાદિ ગુણો ત્રણે કાળમાં સ્પર્શનારા છે તેથી વ્યંજનપર્યાય છે અને આત્માના શુદ્ધ ગુણ હોવાથી શુદ્ધગુણવ્યંજનપર્યાય છે.
(ii) અશુદ્ધ ગુણવ્યંજનપર્યાય - વળી, આત્મામાં મતિ આદિ જ્ઞાનો છે એ અશુદ્ધ ગુણો છે; કેમ કે મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન અને મન:પર્યવજ્ઞાનરૂપ ચાર જ્ઞાનો ક્ષયોપશમભાવવાળા હોવાથી અશુદ્ધ ગુણ છે. વળી, સંસારી જીવમાં તે તે જ્ઞાનના ક્ષયોપશમકાળમાં તે તે અશુદ્ધગુણની પ્રાપ્તિ એક સમયથી અધિક કેટલોક કાળ વર્તે છે, તેથી ત્રણ કાળમાં તે તે ગુણનો સ્પર્શ છે, માટે અશુદ્ધગુણવ્યંજનપર્યાય છે. મૂળ બોલ :
(b) અર્થપર્યાયના ૨ ભેદઃ- (૧) શુદ્ધ અર્થપર્યાય, (૨) અશુદ્ધ અર્થપર્યાય. ભાવાર્થ -
(b) અર્થપર્યાયના બે ભેદ છે.
(૧) શુદ્ધ અર્થપર્યાય - સિદ્ધ અવસ્થાની વર્તમાનક્ષણમાં જે કેવળજ્ઞાનનો ઉપયોગ વર્તે છે, તે શુદ્ધ અર્થપર્યાય છે; કેમ કે કેવળજ્ઞાન એ આત્માનો શુદ્ધ ગુણ છે અને શુદ્ધ એવા આત્મામાં એકક્ષણમાત્ર વર્તે છે માટે શુદ્ધ અર્થપર્યાય છે.
(૨) અશુદ્ધ અર્થપર્યાય - ભવસ્થ એવા કેવળીમાં વર્તતો વર્તમાનક્ષણનો કેવળજ્ઞાનનો ઉપયોગ એ અશુદ્ધ અર્થપર્યાય છે; કેમ કે કેવળજ્ઞાન એ આત્માનો શુદ્ધ ગુણ હોવા છતાં ભવસ્થ કેવળજ્ઞાનનો ઉપયોગ આત્માના અશુદ્ધ વર્તમાનક્ષણના પર્યાયસ્વરૂપ છે; કેમ કે અશુદ્ધ આત્મામાં જ ભવસ્થ કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ છે માટે અશુદ્ધ અર્થપર્યાય છે. મૂળ બોલ :
(૧) પુરુષ ઉપર વ્યંજનપર્યાય અને અર્થપર્યાય - (૧) વ્યંજનપર્યાય - (i) જન્મથી મરણપર્યંત, (૨) અર્થપર્યાય - (i) બાળ-તરુણ વગેરે પર્યાય.
