________________
4. મુંડિકા અને ભગદત્ત રાજાની કથા (૮૩) સફળ ગણાય; નહીં તો કાગડો પણ બલી ઉપર નિર્વાહ કરી લાંબુ આયુષ્ય ભોગવે છે, પણ તેનું જીવિત કાંઈ સફળ ગણાશે ?” પછી રાજા તો મહાઆડંબરસહિત બહાર નિકળ્યો. પાછળ લક્ષ્મીવતી રાણી વિચાર કરે છે કે : જે કર્મ ઉપાર્જન કર્યું હોય, તે પ્રાણીને ભોગવ્યા વિના છૂટકો નથી. ભવિતવ્યતા અન્યથા થતી નથી. તે પ્રાણીને દોરી જાય છે અથવા તો તે પોતાની મેળે જ ત્યાં જાય છે.”
પ્રયાણ સમયે ભગદત્ત રાજાને શુભ શકુન થયા. દધિ, દૂર્વા, અક્ષતનાં પાત્ર, જળનો કુંભ, શેલડી, કમળપુષ્પ, પુત્ર સહિત સ્ત્રી, અને વીણા પ્રમુખ મંગળિક વસ્તુનાં દર્શન થયાં.
હવે અહીં કોઈ પુરુષ જિતારિ રાજા પાસે આવીને કહેવા લાગ્યો : હે રાજનું! ભગદત્ત રાજાનું સૈન્ય આવ્યું છે. પણ તેણે તો ગર્વસહિત કહ્યું. “અરે ! પૃથ્વિને વિષે એવો કોણ વીર પુરુષ છે કે, જે મારા ઉપર ચઢાઈ કરે? મહારું નામ જિતારિ છે તે બતાવે જ છે કે, મેં સર્વ શત્રુઓનો પરાજય કર્યો છે. હરિણ સિહ ઉપર ચઢાઈ કરે, કે સૂર્ય ચંદ્ર રાહુ ઉપર ચઢાઈ કરે, એવું પૃથ્વી ઉપર ક્યાંય દીઠું સાંભળ્યું છે? ઉંદર તે વળી બિલાડીનો પરાજય કરી શકે ! વળી ગરુડ ઉપર સર્પ, કે અશ્વ ઉપર રાસભ કદી ચઢી શકે ? તેમજ યમ ઉપર કાગડો કદી ચઢી શકે ? વળી સર્પ ત્યાં સુધી રહી શકે છે કે, જયાં સુધી ગરુડ પક્ષી આવ્યું નથી. અંધકાર પણ ત્યાં સુધી રહે છે કે જયાં સુધી સૂર્ય ઉગ્યો નથી.”
જિતારિ રાજા આમ બોલે છે, એવામાં તો કોઈ ગુપ્તચરે આવીને તેને કહ્યું કે, “નગરને વિષે ભગદત્ત રાજાનું સૈન્ય પેઠું છે. તેનો કોળાહળ સાંભળીને તેણે ચતુરંગ દળ એકઠું કર્યું, અને યુદ્ધને માટે જવા નિકળ્યો. કહ્યું છે કે, “શ્રી વીરભગવાન કુલદથી, દુર્યોધન બલભદથી, મેતારજમુનિ જાતિમદથી, સ્થૂલિભદ્ર શ્રતમદથી, રાવણ ઐશ્વર્યમદથી, સનતકુમાર ચક્રવર્તી રૂપમદથી, દ્રૌપદી રૂપમદથી, અષાઢાભૂતિમુનિ લબ્ધિમદથી વિડંબના પામ્યા. તેથી આઠ મદનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. તે વખતે તેને અપશુકન થયા. અકાળ વર્ષા, ભૂમિકંપ, નિર્ધાત, ઉલ્કાપાત અને પ્રચંડ પવન ઈત્યાદિ અનિષ્ટ ચિન્હો થયાં. તે વખતે સુદર્શન મંત્રીએ કહ્યું. “હે દેવ ! કન્યા આપીને સુખે રાજય કરો. કહ્યું છે કે : “કૂલને અર્થે એકનો ત્યાગ કરવો; ગામને અર્થે કૂલનો
