________________
૧૪૨
પદ્યાનુવાદ વિવેચનાદિયુત નવતત્વ પ્રકરણ
----
-
—
પ્રન– પુલાસ્તિકાયને પરમાણુરૂ૫ ચોથ ભેદ માને છે, તે ધર્મ-અધર્મ–આકાશ ને જવાસ્તિકાયને પરમાણુ૫ ચોથે ભેદ કેમ નથી માનતા ?
ઉત્તર– પરમાણુ એ ભેદ પુકલાસ્તિકાયને જ છે, કારણકે તેના છુટા પરમ-આણુઓ પણ જગતમાં અનંતા છે, તેમજ સ્કોમાંથી અનંતા છુટા પણ પડે છે. જીવ, ધર્મ અધમ ને આકાશ પિકી કોઈના પ્રદેશે કદાપિ છુટા પડતા નથી, તેથી તેઓને પરમાણુ એ (ચ) ભેદ મનાતું નથી. કારણ કે જીવ, ધર્મ, અધમ, ને આકાશ એ ચાર દ્રવ્ય એવાજ પ્રકારના કેઈ પરમાણુઓને સંગ થવાથી બનેલા નથી, પરંતુ ત્રણે કાળમાં એક પ્રદેશ પણ જેમાંથી છુટો ન પડી શકે તેવા શાશ્વત સંબંધવાળા અખંડ દ્રવ્ય છે. જે એવાજ પ્રકારના સ્વયેગ્ય પરમાણુઓના સમૂહથી બનેલા હોય તેમાંથી જ પ્રદેશે છુટા પડી શકે છે, યાવત્ તે સમૂહ-સ્કંધ સપૂર્ણપણે વિખરાઈ પણ જાય છે. પરમાણુ એ ભેદ પણ તે પુલ)ને જ સંભવે છે, અને તેથી જ પુલાસ્તિકાયના ચાર ભેદ મનાય છે, અને જીવ ધમ અધમ ને આકાશ એ ચારના ત્રણ ત્રણ ભેદ મનાય છે પરંતુ પરમાણુરૂપ ચા ભેદ મનાતું નથી.
