________________
પદ્યાનુવાદ–વિવેચનાયુિત નવતત્ત્વ પ્રકરણ
આ દ્રષ્યપ્રાણ એ ( જ જીવના ) એ (જ જીવના ) માહ્ય પણ કહેવાય છે, તેથી જ તેને માહ્યલક્ષણ તરીકે કહેલ છે.
પર.
ભાવપ્રાણનું લક્ષણ—— ભાવપ્રાણ એટલે અભ્ય - તર પ્રાણુ. તે જ્ઞાનદર્શન–ચારિત્રાદિ છે. જે જીવને જ હે!ય છે અન્યને નહિં, તેથી જ્ઞાનાદિ અભ્યંતરપ્રાણુ એ જીવનું અભ્યંતર લક્ષણુ કહેવાય છે. * પ્રાણની વ્યાખ્યાથી અહિંસાના ઉપદેશની સાક્તા. પ્રાણ એટલે જીવન, તેના મુખ્ય એ એક, દ્રવ્યપ્રાણ ને ભાવપ્રાણુ. આત્માના જ્ઞાનાદિ ભાવપ્રાણ છે અને ઇન્દ્રિયાદિ જ્યપ્રાણ છે. સંસારી સર્વ જીવોને જ્યારે અને પ્રકારના પ્રાણા હાય છે ત્યારે સિદ્ધના જીવેને ફક્ત ભાવપ્રાણ જ હાય છે. મુક્તજીવા દેહધારી નહિં હાવાથી, તેમાં દ્રવ્યપ્રાણ નથી. સ ંસારી દરેક જીવ દ્રવ્યપ્રાણથી જ પેાતાનું જીવન ટકાવી શકે છે. દ્રશ્યપ્રાણાના યાગ તે જીવન અને દ્રવ્યપ્રાણાના વિયાગ તે મરણ.૧જીવન કે મચ્છુની આ જ વ્યાખ્યા છે.
આત્માતા અજર અમર ને અવિનાશી છે, તેથી તેનું મરણુ કે તેના વિનાશ સ ંભવતા નથી, છતાં
૧ પ્રશ્ન- જીવ સાથેના આયુષ્યપ્રાણના (સંસારી દશામાં) એક સમય જેટલા પણ વિયોગ કે અંતર પડતું નથી. કારણ
