________________
(५४) नवतत्वबोध,
હવે છ સંસ્થાન કહે છે-સંસ્થાન એક જાતની આકૃતિ વિશેષ છે. ૧ સમચતુરસપક-૨ ન્યાધિપરિમંડલ, ૩ સાદિ, ૪ કબજક ૫ વામન અને ૬ હુંડ એવા તેમના નામ છે.
तत्र समचतुरस्रपर्यंकं पर्यकासनोपविष्ठजिनबिंबानामिव ज्ञातव्यं तच पुण्यप्रकृति पूर्वोक्तं ।
તેમાં સમચતુરમ્રપર્ધક નામે સંસ્થાન પર્વક આસન ઊપર બેઠેલા જિન બિબના જેવું જાણવું. તે પૂર્વે પુણ્યપ્રકૃતિમાં
न्यग्रोधं यथा न्यग्रोधो वटः नपरि संपूर्णावयवः अधस्तु दीन: तथा नान्नेरुपरिलक्षणोपेततया संपूर्ण अधस्तु हीनं यत्संस्थानं तन्यग्रोधपरिमंगलं । उन
૭૮ જેમ ન્યધ એટલે વડનું ઝાડ ઊપર પૂર્ણ અવયવવાળું હેય અને નીંચે હીન (એ) હેય, તેમ નાભિની ઉપરનો ભાગ લક્ષણવાલે હોઈ પૂર્ણ હોય અને નીંચે ભાગ હીનઓછા હોય તેવું જે સંસ્થાન તે ન્યાધિપરિમંડળ કહેવાય છે,
सादि संस्थानं सह आदिना वर्तते तत्सादि । नारधस्तात् यथोक्तलक्षणप्रमाणोपेतं पुनः उपरिहीनं इति लावः । ए
- આદિએ સહિત તે સાદિ એટલે તેને એવો ભાવાર્થ છે કે, નાભિની નીંચે યથાર્થ લક્ષણ તથા પ્રમાણવાનું અને ઉપરના ભાગે હીન તે સાદિ સંસ્થાન કહેવાય છે.
कुजसंस्थानं यत्र पादपाणिशिरोग्रीवादिकं प्र. माणलक्षणोपेतं नरनदरादि च दीनं तत् कुजं 1G0
