________________
૨૦
અસ ંખ્યાત સુધી પણ પ્રત્યેક જીવ હાય છે. સ્કંધ, શાખા, પ્રશાખા અને છાલ એ દરેક પુષ્પમાં અનેક, પત્ર અને ખીજ એ દરેકમાં એક એક અને મૂળ અને સ્કંધમાં એક એક પ્રત્યેક જીવ હાય છે. પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયના દૃશ પ્રકાર છેઃ (૧) વૃક્ષ, (ર) ગુચ્છ, (૩) ગુલ્મ, (૪) લતા, (૫) વેલ, (૬) પગ, (૭) તૃણુ (૮) વલય, (૯) હરિત, અને (૧૦) ઔષધિ.
વૃક્ષ ત્રણ પ્રકારનાં છે ઃ (૧) અનતજીવાત્મક, (૨) અસંખ્— જ્વાત્મક અને (૩) સંખ્યાતજીવાત્મક.
માંડી સંખ્યાત અને વૃક્ષના મૂળ, કંદ, અસંખ્યવાત્મક છે;
અનંતજીવાત્મક વૃક્ષ ખાદર સારણુ વનસ્પતિકાયના વર્ગના છે. કપિત્ય—કાઠું આદિ અસંખ્યવાત્મક છે. જ્યારે આંખા, તાલ, તમાલ, તકકલિ, તેતલીસાલ, સાલકલ્યાણુ, સરળ, જીવંતી, કેતકી, કદલી, ચવૃક્ષ, હિંગૂ, લવીંગ, પુગલી, સેાપારીનું ઝાડ, ખજૂરી, નાળિયેરી આદિ સંખ્યાતવાત્મક છે.
કબ, શૈવલ, કોરૂક, કમલ આદિ જરૂહની જુદી જુદી વનસ્પતિની જાતિઓ છે. તેમાં જલહની જાતિ કુરણ પણ છે; જેની રંગ અનુસાર અનેક જાતે છે.
વૃક્ષના બે પ્રકાર છે ; (૫) એકખીજ. ઉદા. રાયણ, જાંબુ, આંમા, લીમડા, અરિડાં આદિ અને (૨) અનેકખીજ. ઉદા. જામફળ, દાડમ, ચીકું, નારંગી, મેાસખી આદિ.
ગુચ્છના જુદા જુદા પ્રકાર હાય છે ઃ (૧) રિંગણી, (૨) ખેરડી, (૩) દ્રાક્ષ, (૪) ગળી, (૫) તુલસી, (૬) કરમડી, (૭) જવાસા, (૮) અધાડ, (૯) નિષ્ણુદી આદિ.
શુક્ષ્મના જુદા જુદા પ્રકાર છેઃ- (૧) મલ્લિકા, (૨) કું, (૩) કાર્િ૬, (૪) યુથિકા, (૫) નવમલ્લિકા, (૬) મેગરા, (૭) કણેર, (૮) જન આદિ.
