________________
૧૯૯
मूल
सव्वे जल-थल-खेयरा, समुच्छिमा गम्भया दुहा हुंति ।
મા-મામા-મામી, તાવીયા મથુરા ય | ર૩ दसहा भवणाहिवा, अविहा वाणमंतरा हुँति । जोइसिया पंच विहा, दुविहा वेमाणिया देवा ॥ २४॥
( સંમૂરિઈમ અને ગર્લજ તિર્યંચ પચેન્દ્રિય ) સર્વ જળચર થળચરોને ખેચરને જાણીએ, સંમુર્ણિમ ગર્ભ જ એમ એ બે ભેદવાળા માનીએ;
( મનુષ્યના ત્રણ પ્રકાર ) કર્મભૂમિ ને અકર્મભૂમિ અંતરદ્વીપના, મનુષ્ય સઘળા ભેદ ત્રણવાળા જ સમજે સજજના. (૨૧)
(૨૧) ૧ માતાપિતાના સંગ વિના, પૃથ્વી જળ આદિ પદાર્થોના આશ્રયે ઉપજતા છો તે સંમૂરિ મ. એકેન્દ્રિય જીવથી માંડીને ચઉરિદિય સુધીના તિર્યંચે સંમુશ્કેિમ જ હોય છે.
૨ અસિ, મણી અને કૃષી આદિ વ્યવહારવાળાં ક્ષેત્રો તે કર્મભૂમિ કહેવાય; અને તે ૫ ભરત, ૫ ઐરવત અને ૫ મહાવિદેહ–
કે એ વ્યવહાર વિનાનાં યુગલિક ક્ષેત્રો તે અકર્મભૂમિ છે. ૫ હિમવંત, ૫ હિરણ્યવંત, ૫ હરિવર્ષ, ૫ રમ્યક, ૫ દેવકર અને ૫ ઉત્તરકુર એમ ૭૦ છે.
* છપ્પન અંતદ્વીપ પણ યુગલિકાનાં જ પ૬ ક્ષેત્રો છે. તે સમુદ્રમાં છે માટે જુદાં ગણ્યાં છે. નહીંતર એ પણ અકર્મભૂમિજ છે, ૨૧
