________________
૧૭૨
" છઠ્ઠા ગુણસ્થાન પ્રમત્તસંયત, સાતમા અપ્રમત્તસંયત, આઠમા અપૂર્વકરણ, નવમા અનિવૃત્તિ બાદર અને દશમા સૂમસં૫રાય એ એ ગુણસ્થાને જીવને અષ્ટાંગ યુગપ્રવૃત્તિરૂ૫ ધ્યાન હોય છે. (૧) પાંચ મહાવ્રત, (૨) પાંચ યમનિયમ, (આત્મવિશુદ્ધિરૂ૫ શૌચ જીવન શોધનમ્બલ શેધવી અને શુદ્ધ કરતા જવી, સંતોષ, તપ, અને ઇશ્વરપ્રણિધાન–સાવલ બન ધ્યાન) (૩) દઆસન, (૪) આસનજયદ્વારા પ્રાણવાયુને નિરોધ, (૫) પ્રત્યાહાર--પ્રાણવાયુને ઉર્વ ખેંચો, (૬) સાધના–આત્માના કોઈપણ ભાગને ધ્યેય બનાવી એકાગ્રતા કેળવવી, (૭) ધ્યાન (બારમાત્રા કાલ પ્રમાણુ એકાગ્રતા ટકાવવી), અને (૮) સમાધિ (ધ્યેય, ધ્યાન અને થાતા એ ત્રણની એકરૂપતા સાધવી.
આઠમા અપૂર્વકરણ, નવમા અનિવૃત્તિ બાદર અને દશમા સુક્ષ્મસંપાય એ એ ગુણસ્થાને જીવને સપૃથકત્વ સવિતર્ક સવિચાર એ પહેલું સુકલધ્યાન, બારમાક્ષીણમેહ ગુણસ્થાને અપૃથકત્વ સવિતર્ક અવિચાર એ બીજું શુકલધ્યાન; તેરમા સાગકેવલી ગુણસ્થાનના પ્રાંત ભાગે સૂક્ષ્મક્રિયા અનિર્વત્તિ એ ત્રીજું શુકલધ્યાન અને ચૌદમા અયોગી કેવલી ગુણસ્થાને વ્યુ પરતક્રિયાઅનિવૃત્તિ એ શું શુકલધ્યાન એ પ્રમાણે ધ્યાન જીવને હેાય છે.
જીવને આ છેલ્લી ગુણસ્થાને હતું ધ્યાન નિશ્ચય નય અનુસાર ગણાય છે; અર્થાત્ ધ્યાન કરનાર આત્મા, આત્મારૂપ સાધન વડે આત્માનું ધ્યાન કરે છે, અર્થાત ધ્યાન ધ્યેય અને ધ્યાતા એ દરેક એકરૂપ બને છે. ૩.
છવને સત્તામાં રહેલ સર્વકર્મોને ક્ષય થતાં તે પોતાની સ્વાભાવિક એવો જુ-સરલરેખાએ ઉર્ધ્વગતિ કરતાં ઇષતપ્રાગભારા સિદ્ધશિલાપૃથ્વીના અંત પર રહેલ સિદ્ધાલયમાં એક જ સમયમાં પહોંચી નિરંતર જ્યોતિર્મય સ્વરૂપે સાદિ અનંતકાલ રહે છે.
૩ જુઓ ગુણસ્થાનક્રમારોહ ગા. ૧૧૦
