________________
૧૫૮
ક્ષીણ મેહઃ
દશમા સૂમસં૫રાય ગુણસ્થાનના અંતે ક્ષેપક મોહનીયની ૨૮ કમ પ્રકૃતિને ક્ષય કર્યો હેવાથી આ ગુણસ્થાન ક્ષીણમેહ ગણાય છે. ' ક્ષપક જીવ દશમા ગુણસ્થાનેથી સીધે જ બારમા ગુણસ્થાને આવે છે; તેમાં પ્રવેશ કરતાની સાથેજ અપૃથકત્વ સવિતર્ક અવિચાર એ બીજું શુકલધ્યાન આરમે છે. ૧ ત્રણ પ્રકારના સમ્યગદર્શની જીવ ક્ષપક શ્રેણિ કરી શકે છે.
અપૃથકત્વ=ભિન્નતા વિનાની–અભેદ સવિતર્ક સંક્રમણ સહિત અને અવિચાર=વિચારરહિત, વિચારરહિત સંક્રમણયુકત એવું અભેદનું ધ્યાન એ અપૃથકત્સવિતર્ક અવિચાર શુકલધ્યાન છે. આ ધ્યાનમાં છવ નિશ્ચલ ભાવે પિતાના આત્મ દ્રવ્યનું, તેના ગુણનું, ગુણના કેાઈ પર્યાયનું અભેદભાવે ચિંતન કરતાં સમતા રસને અનુભવતા પિતાના આત્મતત્ત્વધારા પરમાત્મતત્વને અનુભવ કરે છે.૨ તેના પરિણામે ધ્યાન પૂરું થતાં બાકીના પાંચ જ્ઞાનાવરણ, ચાર દર્શનાવરણ અને પાંચ અંતરાય એ ચારઘાતી કર્મને (મેહનીય, જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ અને અંતરાય) ક્ષય થતાં અંતર્મુહૂર્તમાંજ આ જીવ કેવલજ્ઞાન અને કેવળદર્શન પ્રકટ કરે છે–પામે છે. ૨.
બારમા ક્ષીણમાહ ગુણસ્થાનમાં પ્રવેશ કરતાં જીવને કર્મબંધના ત્રણ કારણું એવાં અવિરતિ, પ્રમાદ અને કષાય એ સર્વને ક્ષય થઈ ગયો હોય છે; હવે તેને કર્મબંધનું એકજ કારણ એ યોગ રહે છે. આ ગુણસ્થાને જીવને– ૧ જુએ ગુણસ્થાનક્રમારોહ ગા. ૭૪. થી ૭૯ ૨ જુઓ , ગા.૮૦થી૮૨ અને જુઓ પરિશિષ્ટ નં.૮
