________________
આવું આયુષ્ય કાળમર્યાદામાં ઘટી શકે છે. આયુષ્ય બાંધતી વખતે જીવના પરિણામ તીવ્ર, એકાગ્ર, અને ગાઢ હોય તો તેને નિષ્પક્રમ આયુષ્ય બંધાય છે, કે જેથી તેને અકસ્માત આદિથી આયુ તુટતું નથી.
ઔપપાતિક જન્મવાળા એવા દેવ અને નારક એ દરેકને અનપવર્તનીય આયુષ્ય હોય છે. તે ઉપરાંત અસંખ્યાતવષય તિર્યંચ, અસંખ્યાત વર્ષીય યુગલિક મનુષ્ય, ચરમ શરીરી, તીર્થકર, ચક્રવર્તી, વાસુદેવ, બલદેવ, પ્રતિવાસુદેવ એ દરેકને પણ અનપવર્તનીય આયુષ્ય હોય છે. બાકીના તિર્યંચ અને મનુષ્ય એ દરેકને સેપક્રમ અપવર્તનીય આયુષ્ય હેાય છે.
સિદ્ધ છવને આયુષ્ય હેતું નથી. તે સાદિ અનંત છે.
કલમાનઃ
સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મકાલ=ને સમય આવા એક સમયને વિભાગ
હોઈ શકતો નથી. ૨ થી ૯ સમય=જઘન્ય - ૪૮ મિનિટમાં ૧ અંતમુહૂર્ત
સમય ન્યૂન-ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત અસંખ્યાત સમય=૧ આવલી ૨૫૬ આવલી=સૂક્ષ્મ નિગોદને
૧ ક્ષુલ્લક ભવ સંખ્યાતા આવલી=૧ શ્વાસોશ્વાસ=૧૭ ક્ષુલ્લક ભવ ૭ શ્વાસોશ્વાસ= સ્તક ૭ ઑક=૧ લવ ૭૭ લ=૧ મુહૂર્ત =૪૮ મિનિટ-૩૭૭૩
શ્વાસોશ્વાસ=૬૫૫૩૬ ક્ષુલ્લક ભવ ૨૦ મુહૂ=૧ રાત્રિ દિવસ (અહેરાત્ર) ૧૫ રાત્રિદિવસ=૧ પક્ષ (પખવાડિયું) ૧ તત્ત્વાર્થીધિગમ સૂત્ર અ. ૨ સે. પર
