________________
પર
આહાર પુદ્ગલ
ઉપર જીવને હાતા પુદ્ગલગ્રહણુરૂપ આહારની જે વાત કરી આહારનાપુદ્ગલના સ્વરૂપની વાત પણ વિચારવી રહી. પરભવમાં ઉત્પન્ન થતા જીવને સામાન્યતઃ જે પુદ્ગલગ્રહણરૂપ આહાર હેાય છે તે પુદ્ગલના ત્રણ પ્રકાર છે :– (૧) એજસ-તૈજસવ`ણા, (૨) લેામ–સ્પન માદિ ઇન્દ્રિયના સ્પર્શ આદિ કારણે અનુભવાતા સ ંતેષ અને (૩) કવલ−કાળિ
યા ૩૫.
સંસારી જીવને પૂસ્થાને દેહ તજી ઋજુ અથવા વિગ્રહગતિએ નવીન ઉત્પત્તિસ્થાને પહેાંચી તેજ સમયે કા યાગની સહાયથી ઔદારિક અથવા વૈક્રિય શરીરની રચનાથે તદ્યાગ્યે પુદ્ગલગ્રહણુ હાય છે તે એજાહાર–તૈજસવણાના પુદ્ગલ છે. ઉત્તરવૈષ્ક્રિય અને આહારક શરીર એ દરેકની રચના પ્રસંગે લમ્બિંધરને પણ આ એજાહાર હોય છે.
આહારની ઈચ્છા થતાં સ્પર્શન આદિ ઈન્દ્રિયના સ્પર્શે આદિ દ્વારા શરીરને અનુભવાતા સતેષ એ લામાહાર છે. એકેન્દ્રિય, વ અને નારક એ ત્રણ પ્રકારના દેહપર્યાપ્ત વોને લેામાહાર હાય છે.
કાળિયારૂપ લેવાતા આહાર એ કવલાહાર છે. વિકલેન્દ્રિય, પંચેદ્રિય તિર્યંચ, અને પ ંચેન્દ્રિય મનુષ્ય એ ત્રણ પ્રકારના પર્યાપ્તશ્ર્વને કવલાહાર હાય છે.
સંસારી જીવને દેહરચના થતા સુધી કાણુયાગ અને એજાહાર હાય છે; એાહાર પછીના સમયથી તેને કાયાગ ઉપરાંત તૈજસ અને રચાતા ઔદારિક અથવા વૈષ્ક્રિય શરીર અનુસાર એ એ વધારાના કાયયેળમાંને કાઈ એક કાયયેાગ હાય છે. દેહપર્યાપ્તા એકેન્દ્રિય, દેવ અને નારક એ દરેકને લામાહાર હાય છે; વિકલેન્દ્રિય અને પ ંચેન્દ્રિય પર્યાપ્ત જીવને કવલાહાર હાય છે.
