SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 282
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ 280 : विवेकविलास विद्वान् हो अथवा मूर्खमति, सभी जीवों का मरना तो निश्चित ही है। इसलिए विवेकी पुरुषों को भय या शोक किसलिए करना । सत्पुरुषस्वभावाह - दित्सा स्वल्पधनस्याथावष्टम्भः कष्टितस्य च । गतायुषोऽपि धीरत्वं स्वभावोऽयं महात्मनाम् ॥ 6 ॥ अल्प धन होने पर भी दान करने की इच्छा, दुःख आने पर मन की स्थिरता और मृत्यु समीप आने पर भी धीरता रखना - ये सत्पुरुषों ये स्वभाव है । नास्ति मृत्युसमं दुःखं संसारेऽत्र शरीरिणाम् । तत: किंमपि तत्कार्यं येनैतन्न भवेत्पुनः ॥ 7 ॥ जीवों को इस संसार में मरण के समान कोई अन्य दुःख नहीं । अतएव जिससे पुनः मरण न हो, ऐसा कुछ-न-कुछ कृत्य अवश्य करना चाहिए। पुनश्चक्रशोचनीयं – शुभं सर्व समागच्छच्छ्लाघनीयं पुनः पुनः । क्रियासमभिहारेण मरणं तु त्रपाकरम्॥ 8॥ समस्त शुभ प्रसङ्गों की पुनरावृत्ति हो, यह श्लाघनीय है किन्तु अविरत जीव को मरण बारम्बार होता है, यह खेदपूर्ण है। सर्ववस्तुप्रभावज्ञैः सम्पन्नखिलवस्तुभिः । आयुः प्रवर्धनोपायो जिनैर्नाज्ञापि तैरपि ॥ 9 ॥ सर्ववस्तु-प्रभावज्ञ, निखिल वस्तु-सम्पन्न जिनदेव की जानकारी में भी आयुष्य बढ़ाने का उपाय नहीं आया, अर्थात् सर्व सम्पन्न भी आयु की मर्यादा का उलङ्घन नहीं करते। सर्वेषां पूर्वजाः सर्वे नृणां तिष्ठन्तु दूरतः । एकैकोऽपि स्थिरश्चेत्स्याल्लोकः पूर्येत तैरपि ॥ 10 ॥ सब लोगों के समस्त पूर्वज तो दूर रहें किन्तु प्रत्येक वर्तमान जीव भी यदि जगत् में जीवित रहे (अर्थात् मरे नहीं) तो पूर्ण लोक उनसे भर जाए । उपसंहरन्नाह * आबाल्यात्सुकृतैः स्वजन्म सकलं कृत्वा कृतार्थं चिरं धर्मध्यानविधानलीनमनसो मोहव्यपोहोद्यताः । कटोपनिषद में आया है— न जायते म्रियते वा विपश्चिन्नायं कुतश्चिन्न बभूव कश्चित् । अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ॥ (कठ. 1, 2, 18 तुलनीय गीता 2, 20)
SR No.022242
Book TitleVivek Vilas
Original Sutra AuthorN/A
AuthorShreekrushna
PublisherAaryavart Sanskruti Samsthan
Publication Year2014
Total Pages292
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Book_Gujarati
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy