________________
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૩૬-૩૭ શ્લોક -
बुद्धो वा यदि वा विष्णुर्यद्वा ब्रह्माथवेश्वरः ।
उच्यतां स जिनेन्द्रो वा नार्थभेदस्तथापि हि ।।३६।। શ્લોકાર્ચ -
બુદ્ધ અથવા વિષ્ણુ અથવા બ્રહ્મ અથવા ઈશ્વર અથવા જિનેન્દ્ર તે આત્મામાં પરમાત્મારૂપે જ્ઞાત એવા તે, કહો તોપણ અર્થથી ભેદ નથી. II૩૬માં ભાવાર્થ :
જે મહાત્માઓ ભગવાનની આજ્ઞાના પાલનમાં લીન છે તેઓને પોતાના આત્માનું સ્વરૂપ પરમાત્મતુલ્ય જણાય છે અને તે પરમાત્માને આ બુદ્ધ છે અથવા આ વિષ્ણુ છે અથવા આ બ્રહ્મા છે અથવા આ ઈશ્વર છે અથવા આ જિનેન્દ્ર છે તે પ્રમાણે કહેવામાં આવે તો પણ તેમાં કોઈ અર્થભેદની પ્રાપ્તિ નથી પરંતુ સર્વ કર્મકલંકથી રહિત એવા શુદ્ધ આત્માની જ પ્રાપ્તિ છે; કેમ કે પરમાત્માના પારમાર્થિક સ્વરૂપને બતાવનારા બુદ્ધાદિ શબ્દોનો ભેદ કરવામાં આવે એટલા માત્રથી પરમાત્માના સ્વરૂપનો ભેદ પ્રાપ્ત થતો નથી પરંતુ મોહના કલંકથી રહિત એવું જે આત્માનું સ્વરૂપ છે તે જ પરમાત્મા છે. બુદ્ધ, વિષ્ણુ વગેરે શબ્દો તો તે પરમાત્મસ્વરૂપના વાચક છે. ૩ાા અવતરણિકા -
વળી, જેઓ એક જ પરમાત્માના વાચક તેવા બુદ્ધ વગેરે શબ્દોને ગ્રહણ કરીને પરસ્પર વિખવાદ કરે છે પરંતુ બુદ્ધ વગેરે શબ્દો દ્વારા આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને વાચ્યરૂપે ગ્રહણ કરતા નથી તે તેઓનું અજ્ઞાન જ છે તે બતાવે છે – શ્લોક :
ममैव देवो देवः स्यात् तव नैवेति केवलम् । मत्सरस्फूर्जितं सर्वमज्ञानानां विजृम्भितम् ।।३७।।
