Page Text
________________
૨૩
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૨-૨૩
શ્લોકાર્થ ઃ
“જ્ઞાન, દર્શન અને શીલ સર્વદા પોષણ કરવા યોગ્ય છે અને રાગાદિ દોષો ક્ષણે ક્ષણે હણવા યોગ્ય છે” આટલી જ તેમની આજ્ઞા= પરમાત્માની આજ્ઞા, કર્મરૂપી વૃક્ષ માટે કુઠારિકા, સમસ્ત દ્વાદશાંગીના અર્થના સારભૂત અતિ દુર્લભ છે. II૨૨-૨૩||
ભાવાર્થ:
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે સ્ફટિક જેવું નિર્મલ ચિત્ત કરવું તે ભગવાનની આજ્ઞા છે તેથી જિજ્ઞાસા થાય કે સ્ફટ્રિક જેવું નિર્મલ ચિત્ત કઈ રીતે થાય ? તેના માટે ઉપાય બતાવે છે :
જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરૂપ શીલનું હંમેશાં પોષણ કરવું જોઈએ અને રાગ-દ્વેષ દોષોને ક્ષણે ક્ષણે હણવા જોઈએ. જે મહાત્માનું ચિત્ત આવું નિર્મલ થાય તેમનું ચિત્ત સ્ફટિકની ઉપમાં જેવું છે. ભગવાનની આજ્ઞા યોગમાર્ગના પ્રારંભથી માંડીને યોગમાર્ગની નિષ્ઠા સુધી સર્વ યોગમાર્ગને ક્રમસર સેવી અંતે યોગનિરોધમાં વિશ્રાંત થનારી છે. તોપણ રત્નત્રયીનું પોષણ કરવું જોઈએ અને રાગ-દ્વેષનો નાશ કરવો જોઈએ આટલી જ તેમની આજ્ઞા આત્માના કર્મરૂપ વૃક્ષ માટે કુઠાર=કુહાડા, જેવી છે અને આખી દ્વાદશાંગીના અર્થના સારભૂત છે. અને ભગવાનની આ આજ્ઞા જ જીવોને માટે અતિ દુર્લભ છે. તેથી પ્રાથમિક ભૂમિકાની આટલી આજ્ઞા જેઓને પ્રાપ્ત થઈ નથી તેઓ કદાચ ઘણાં શાસ્ત્રોનું અધ્યયન કરે, માસક્ષમણના પારણે માસક્ષમણ કરે કે અનેક પ્રકારનાં કષ્ટોને જીવનમાં સ્વેચ્છાએ સ્વીકારી લે તોપણ દુર્લભ એવી આ આજ્ઞાની પ્રાપ્તિ વિના અન્ય સર્વ પ્રવૃત્તિ નિષ્ફળ બને છે.
અહીં વિશેષ એ છે કે આત્માનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ કેવલજ્ઞાન અને ક્ષાયિક સમ્યગ્દર્શન સ્વરૂપ છે, આત્માનું પારમાર્થિક શીલ સ્વપરિણામમાં સ્થિરતારૂપ છે અને આ પ્રકારના જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રના પરિણામને અભિમુખ એવા ક્ષાયોપશમિકભાવના જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર સંસારી જીવને પ્રગટ થાય છે જે પ્રકર્ષને પામી સિદ્ધ અવસ્થામાં પૂર્ણ અવસ્થાના બને છે. તેથી કલ્યાણના અર્થીએ સિદ્ધ અવસ્થામાં વર્તતા જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રને અનુકૂળ એવા જ્ઞાન
| SR No. | 022236 |
| Book Title | Yogsar Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 266 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |