________________
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૪૩-૪૪-૪૫
233
એવું નહિવત્ સુખ પરમાર્થથી સુખ કહેવાય નહીં. માટે સંસારમાં સુખ ક્યાંથી હોય ? માટે જ સુખના અર્થીએ સદા સંસારના ઉચ્છેદ માટે જ ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. II૪૩॥
અવતરણિકા :
સંસારથી વિરક્ત થવાનો ઉપાય બતાવે છે
શ્લોક ઃ
दुःखितानखिलाञ्जन्तून् पश्यतीह यथा यथा ।
तथा तथा भवस्यास्य विशुद्धात्मा विरज्यति ॥४४॥
શ્લોકાર્થ :
અહીં=સંસારમાં, વિચારક જીવ જે-જે પ્રમાણે સર્વ જીવોને દુઃખિત જુએ છે, તે-તે પ્રમાણે વિશુદ્ધ એવો તેનો આત્મા આ ભવથી વિરક્ત બને છે. ૪૪]
ભાવાર્થ:
માર્ગાનુસારી દૃષ્ટિથી સંસારનું અવલોકન કરવામાં આવે તો, સંસારવર્તી સર્વ જીવો અનેક પ્રકારનાં દુ:ખોથી ઘેરાયેલા દેખાય છે. અને જેમ-જેમ તત્ત્વને જોવાની માર્ગાનુસારી દૃષ્ટિવાળો એવો શુદ્ધાત્મા તે-તે પ્રકારે સંસારનું અવલોકન કરે છે, તેમ-તેમ વિચા૨ક જીવને આ સંસારથી વૈરાગ્ય થાય છે. તેથી ભવથી વિરક્ત થવા માટે સંસારનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ અને સંસારમાં જીવોની થતી વિડંબનાને સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી જોવી જોઈએ. જેથી ભવના ઉચ્છેદ માટે સીર્ય ઉલ્લસિત થાય. ૪૪॥
અવતરણિકા :
માર્ગને પામેલા પણ મૂર્ખ જીવોની ચેષ્ટા બતાવે છે
-
