________________
૧૫
યોગસાર પ્રકરણ/ચતુર્થ પ્રસ્તાવ,શ્લોક-૨૧, ૨૨-૨૩ કરતા નથી. આ પ્રકારની સિંહની વૃત્તિ જેવી સાધુની જીવનચર્યા શાસ્ત્રમાં બતાવી છે તેનું નામ સાંભળીને પણ અલ્પ સત્ત્વવાળા જીવો ત્રાસ પામે છે અર્થાત્ તેનું વર્ણન સાંભળીને તેવા મહાત્માઓ પ્રત્યે પ્રીતિ તો થતી નથી કે તેવા મહાત્માઓ જેવા થવાનો અભિલાષ થતો નથી પરંતુ તેના પ્રત્યે અનાદર જ થાય છે. તેવા હીન સત્ત્વવાળા જીવો વળી તેવી આચરણા કરે તે કઈ રીતે સંભવે ? અર્થાતુ સંભવે જ નહીં. આથી, સંસારના ઉચ્છેદના અર્થીએ હીનસત્ત્વવાળા જીવો કેવા હોય છે તેના પરમાર્થને બતાવનારા ઉપદેશને સાંભળીને પોતાનામાં સાત્ત્વિક વૃત્તિ પેદા થાય તેવો ઉદ્યમ કરવો જોઈએ.NIરવા અવતરણિકા :
હીત સત્વવાળા સાધુઓને આગમમાં કહેલ યોગીઓ જેવી સિંહવૃત્તિ નથી હોતી તો કેવી વૃત્તિ હોય છે, તે બતાવવા અર્થે કહે છે – શ્લોક :
किन्तु सातैकलिप्सुः स वस्त्राहारादिमूर्छया । कुर्वाणो मन्त्रतन्त्रादि गृहव्याप्तिं च गेहिनाम् ।।२२।। कथयंश्च निमित्तादि लाभालाभं शुभाशुभम् ।
कोटिं काकिणिमात्रेण हारयेत् स्वं व्रतं त्यजन् ।।२३।।(युग्मम्) શ્લોકાર્ચ -
પરંતુ સાતા એક લિપ્સ એવા તે સાધુ, વસ્ત્ર, આહાર આદિની મૂર્છાથી મંત્ર-તંત્રાદિ કરતાં તથા ગૃહસ્થોની ગૃહવ્યાતિને કરતાં અને નિમિત્તાદિને, લાભાલાભને અને શુભાશુભને કહેતાં સ્વવ્રતોનો ત્યાગ કરતાં કાકિણી=એક પૈસા, માત્રથી કરોડોને હારે છે. રર-૨૩ ભાવાર્થ :
હીન સત્ત્વવાળા સાધુઓ શાસ્ત્રમાં બતાવેલી યોગીઓની સિંહવૃત્તિનું અનુસરણ કરી શકે તેમ નથી. પરંતુ સાતાની લિસાવાળા એવા તેઓ સુંદર વસ્ત્ર, સુંદર આહાર આદિમાં મૂર્છાને કારણે ગૃહસ્થોનાં કાર્યો કરે છે, મંત્રતંત્રાદિ કરે છે.
