________________
૧૩:
અવતરણિકા ઃ
પૂર્વશ્લોકમાં અંતે કહ્યું કે, સંસારી જીવોમાં મહાત્માને રોષ-તોષથી શું ! ત્યાં પ્રશ્ન થાય કે, સંસારી જીવો કષાયને પરવશ થઈને અનુચિત પ્રવૃત્તિ કરતા હોય તે જોઈને તેઓ પ્રત્યે મહાત્માને દ્વેષ કેમ ન થાય ? તેથી કહે
છે
શ્લોક ઃ
યોગસાર પ્રકરણ/તૃતીય પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૨૮
असदाचारिणः प्रायो लोकाः कालानुभावतः । द्वेषस्तेषु न कर्तव्यः संविभाव्य भवस्थितिम् ।। २८ ।। શ્લોકાર્થ:
:
કાલના અનુભાવથી=વર્તમાન કાલના દોષથી, લોકો=સામાન્ય લોકો તો ખરા પરંતુ ધર્મીલોક પણ, પ્રાયઃ અસદાચારી છે. ભવસ્થિતિનું સંવિભાવન કરીને તેઓમાં દ્વેષ કરવો જોઈએ નહીં. ।।૨૮।।
ભાવાર્થ..
-
સંસારવર્તી જીવો સદા આરંભ-સમારંભમાં વર્તનારા હોય છે. પરંતુ વર્તમાનનો કાલ તો અતિ વિષમ છે. તેના કારણે જેઓ આત્મકલ્યાણ માટે પ્રસ્થિત છે તેવા લોકો પણ પ્રાયઃ અસદાચારવાળા છે. તેઓના તે પ્રકારના અસદાચારને જોઈને જો મહાત્મા ખ્યાલ ન રાખે તો તેઓ પ્રત્યે દ્વેષ થવાનો સંભવ રહે; કેમ કે સામાન્યથી સંસારી જીવો સાથે મહાત્માને બહુ કોઈ પ્રયોજન નથી. પરંતુ ધર્મી તરીકે પ્રસિદ્ધ હોય તેવા સાધુઓ કે શ્રાવકો અનુચિત પ્રવૃત્તિ કરતા હોય તો જીવ સ્વભાવથી તેઓની તે પ્રવૃત્તિ જોઈને ચિત્તમાં ઇષદ્ દ્વેષ થવાનો પ્રસંગ મહાત્માઓને પણ પ્રાપ્ત થાય છે. તેના નિવારણના ઉપાયરૂપે કહે છે કે એવા પ્રસંગે મહાત્માએ વિચારવું જોઈએ કે, આ જીવોની ભવસ્થિતિ જ એવા પ્રકારની છે કે જેથી ધર્મ પ્રત્યેના વલણવાળા થઈને ધર્મ અર્થે પ્રવૃત્ત થયા છે તોપણ અસદાચાર સેવીને પોતાનો વિનાશ કરે છે તેથી જ્યાં સુધી તેઓની ભવસ્થિતિનો પરિપાક થાય નહીં ત્યાં સુધી તેઓને અસદાચારથી નિવર્તન કરી શકાય નહિ. આમ વિચારીને તેઓમાં દ્વેષ કરવો જોઈએ નહિ. પરંતુ જો તેઓ પ્રજ્ઞાપનીય
