________________
પ્રથમ ભક્તિ.
૫
અ:-એક મનુષ્ય હિંસા કરતા નથી છતાં હિંસાનું લ તે ભાગવે છે. એક માણસ હિંસા કરે છે. છતાં હિંસાનું લ ભાગવતા નથી. ઉપર જણાવેલ અણુગાર પવિત્ર મહાત્માની માફ્ક. આ શ્લાકમાં સ્વરૂપ હિંસા તથા અનુબંધ હિંસા–આ બે હિંસાનું સ્વરૂપ ખરાખર જણાવેલ છે. હિંસા કરતા નથી છતાં હિંસાનું ફૂલ તદુલીયા મચ્છની જેમ ભોગવે છે, આનું નામજ અનુમધ હિંસા કહેવાય છે.
તંદુલીયા મચ્છનું દૃષ્ટાંત.
લવણુ સમુદ્રમાં ઘણા મોટા પ્રમાણના મચ્છું થાય છે. તેમજ ખારીક પ્રમાણના પણ મા થાય છે. આમાં તંદુલીયા મચ્છુ કરીને એક મચ્છ હાય છે. આ મચ્છનું શરીર પ્રમાણુ તંદુલના જેટલું ડેાવાથી તેનું નામ તંદુંલીયા મચ્છુ પડેલ છે. આ મચ્છના જન્મ અન્ય સ્થળે થાય છે. પછી તરતજ તેની મા તેને લઇને એક મોટા મચ્છની પાંપણમાં આવીને મુકી જાય છે. આ મચ્છ ગર્ભ જ પંચેન્દ્રિય હાવાથી આપણી માફક દશે પ્રાણ તેને હોય છે. પાંચ ઇંદ્રિય, મનખલ, વચન અલ, કાયખલ, શ્વાસોશ્વાસ અને આયુ: આ દશ પ્રાણમાં મનખલથી આપણે જેવી રીતે અનેક પ્રકારના વિચાર કરીએ છીયે તેવી રીતે
આ મચ્છુ પણ વિચાર કરી શકે છે. આ મચ્છુ માટા મચ્છની પાંપણમાં બેઠેલ હાવાથી અને મેાટા મચ્છના મેાઢામાં રહેલ દાંતાની વચમાંના ભાગ ઘણા પહેાળા હાવાથી તેનાં મુખમાં હજારા નાનાં માછલાં પેસે છે અને નિકળે છે. આને જોઈને નજીકમાં બેઠેલા ત ફુલીઓ મચ્છ મનમાં વિચાર કરે છે કે આ કેટલા બધા મૂર્ખ મચ્છુ છે કે સ્વાભાવિક આવેલ હજારો માછલાનુ ભક્ષ્ય છેાડી દે છે. મારૂં આવતુ' માટુ' શરીર હાય તે આમાંથી એક પણ જીવને જીવતા ન જવા દઉં. આ મુજબ વિચાર કરી અંતર્મુહુર્ત્તના આયુષ્યમાં સાતમી નરકના આયુષ્યને નિકાચીત કરી મરીને સાતમી નરકમાં જઇને નારકીપણે ઉત્પન્ન થાય છે. અહીં આ મચ્યું એક પણ જીવને માર્યો નથી, માખીની પાંખ સરખી પણ દુલવી નથી; છતાં સાતમી નરકમાં કેમ ગયા? આથી એ નિર્ણય થાય
