________________
પંચમી ભકિત. મેલને દૂર કરે એ ત્રણ અથે કરીને જે યુક્ત હોય તેને દ્રવ્યથી તીર્થ જ્ઞાની પુરૂષે કહે છે.
વિવેચન–ભાવતીર્થના આલંબનથી જેમ આઠ કર્મ રૂપ મળને ક્ષય થાય છે, તેવી રીતે લૈકિક તીર્થો કાશી, પ્રયાગ, ગંગા, જમના, સરસ્વતી, ગોદાવરી વિગેરે નદીઓને દ્રવ્યતીર્થ કહે છે, વલી દ્રવ્ય તીર્થમાં મુખ્યત્વે કરી ત્રણ ગુણ કહેલ છે. નદીરૂપ તીર્થમાં સ્નાન કરવાથી પ્રથમ બાહ્ય તાપથી તપેલા એવા શરીરને દાહ શાંત થાય છે, પાણી પીવાથી તૃષાને નાશ કરે છે અને શરીર ઉપરના મેલને સ્નાન કરવાથી દૂર કરે છે. આ મુજબ ત્રણ ગુણવાળું જે હોય તેને જ્ઞાની પુરૂષ દ્રવ્યતીર્થ કહે છે. હવે ભાવતીર્થના સ્વરૂપને બતાવે છે.
भावतीर्थ स्वरुप. कोहंमिउ निग्गहिए दाहस्स उवसमणं हवा तित्थं '
लोहंमिउ निग्गहिए तन्हाए छयण होई ॥ ११५ ॥ - अविहं कम्मरयं बहुएहिं भवेहिं संचियं जम्हा तब संजमेण धोवई तम्हा तं भावो तित्थं ॥ ११३ ॥
અર્થકોને નિગ્રહ થવાથી દાહના ઉપશમ રૂપ તીર્થ થાય છે. અને લેભને નિગ્રહ થવાથી તૃષ્ણના છેદનરૂપ તીર્થ થાય છે. તેમજ આઠ પ્રકારના કર્મરૂપી રજ ઘણું ભવે કરીને સંચય કરેલી તે તપ અને સંજમે કરીને ધોવાઈ જાય છે-દૂર થાય છે, તેથી તેને ભાવતીર્થ જ્ઞાની પુરૂષ કહે છે. જે
- વિવેચન-ત્રણ ગુણ જેવી રીતે દ્રવ્યતીર્થમાં જ્ઞાની મહારાજે કહ્યાં છે તે મુજબ ભાવતીર્થમાં પણ તે ત્રણ ગુણ કહેલ છે. ફેર એટલે કે દ્રવ્યતીર્થમાં કહેલ ત્રણ ગુણથી માત્ર બાહ્ય શાંતિ, તથા તૃષાને છેદ અને મેલ દૂર કરે છે, અને તે અમુક ટાઈમ જ થશે પછી પાછા હતા તેવાને તેવાજ મેલથી ભરપુર થવાના; પણ ભાવતીર્થમાં કહેલ - ત્રણ ગુણથી તે કાયમને માટે અપૂર્વ શાંતિ મળે છે. આ ત્રણ ગુણમાં
