________________
૧૧૪
શ્રી દેવભકિતમાળા પ્રકરણ.
કહે છે. સામાન્ય પ્રકારે તીર્થ શબ્દના આ અર્થ છે. વિશેષ ભેદો જણાવે છે.
તીના ભેદો. नामंठवणातित्थं दव्वतित्थं च भावतित्थं चाइकिकमियत्तोऽगविहंहोइनायव्वं ॥ ११३ ॥
અર્થ:—નામ તીર્થ, સ્થાપના તીર્થ, દ્રવ્ય તીર્થ, અને ભાવ તીર્થ, આ પ્રમાણે તીર્થના મુખ્યત્વે કરી ચાર લે છે. તેમજ અકેકાના વલી અનેક પ્રકાર છે. તે જાણી લેવા.
વિવેચન—કાઈનું નામ તીર્થં રાખેલ હોય તે નામથી તીર્થ કહેવાય છે. શત્રુ ંજયાદિ તીર્થની જે છબી અગર ફાટા ખેંચેલ હાય તે સ્થાપના તીર્થ કહેવાય છે. દ્રવ્ય તીર્થં સશરીર, ભવ્ય શરીર, અને તદ્ વ્યતિરિક્ત રૂપ ભેદથી ત્રણ પ્રકારે છે. જ્ઞશરીર દ્રવ્યતીર્થ તે તીર્થ શબ્દાર્થના જ્ઞાતા, પણ હાલ તેનું નીર્જીવ શરીર પડેલ છે, તેને જ્ઞશરીર દ્રવ્ય તીર્થ કહે છે. ભવ્ય શરીર દ્રવ્યતી તે તીર્થ શબ્દાર્થને જાણકાર ભવિષ્યમાં થશે, હાલ ખાળક તરીકે હેાવાથી અજ્ઞ છે તેને ભવ્ય શરીર દ્રવ્યતીર્થ કહે છે. તબૃતિરિક્ત તે જહાજ, ખાટ, વહાણુ, સ્ટીમર વિગેરે કે જેનાથી નદી, સમુદ્ર તરી શકાય છે તેને તદ્દગૃતિરિક્તદ્રવ્ય તીર્થ કહે છે. ભાવતી તે જેના આલંબનથી સંસારસમુદ્ર સુખે કરી તરી શકીયે એવા શત્રુ જયાક્રિક તીર્થાને ભાવતી કહે છે. આ પ્રમાણે તીના અનેક ખીજા પણ ભેદા થાય છે. દ્રવ્યતીર્થ તથા ભાવતી બીજી રીતે પણ બને છે. આજ વાતને પ્રાચિન સિદ્ધાંતની ગાથાથી સ્પષ્ટ કરી જણાવે છે.
द्रव्यतीर्थ स्वरुप.
दाहोवसमं तन्हाइछेयणं मलपिवाहरांचेव ।
तिर्हित्थेहिं निउत्तं, तम्हा तंदव्वतित्थं ॥ ११४ ॥
અર્થ—દાહુના ઉપશમ કરવા, તૃષાના છેદ કરવા, અને
।
