________________
१७
પૂવે કરેલાં કર્મોનું જ ફળ છે. જન્મ-મરણના દુઃખનું વર્ણન પાંચમા લેકમાં ય િચિંત જણાવેલ છે.
જન્મ પૂર્વકૃત પુણ્યનું ફળ છે. જન્મ અને મરણ વચ્ચે વૃદ્ધાવસ્થાનું તથા ગાદિનું દુઃખ આવવાનું જ છે, દેવતાને ઘડપણ આવે જ નહિં. જાણે હમણાં જ ઉત્પન્ન થયા છે, બે ઘડીમાં બત્રીસ વર્ષના યુવાન જોધ બને તે અંતિમ સમય સુધી એ પરિસ્થિતિમાં રહે
જન્મનું દુઃખ મૃત્યુની ગોદમાં સમાયેલીયુવાની પછી ઘડપણના દુઃખ ઘણું ઘણું છે. ઇન્દ્રિયે શીથીલ થઈ ગયા પછી પ્રતિકુળતા ભોગવી શકાતી નથી, મનનું બળ પણ નબળું પડી જાય તેથી તન ઉપર પણ ભારે અસર થાય છે. માનવનું જીવન જરા મરણથી ઘેરાયેલું છે.
જે યુવાનીમાં સુખ કહી શકાય તે અવસ્થામાં પણ કંઈક પ્રકારે દુઃખ હોય છે. ત્યારે વૃદ્ધાવસ્થામાં સુખની આશા રાખવી એ વ્યર્થ છે. છતાં તે અવસ્થામાં સુખ ભેગવવાની આશા જતી નથી. કહ્યું છે કે
અંગગલિત પલિતમુર્હ, દશનવિહિન જાતંતુes વૃદ્ધોયાતિ ગૃહીત્યા દંડ, તદપિન કુંચત્યાશાપિંડ.
અંગ ગળી ગયું હોય, મસ્તક મૂડાઈ ગયેલા જેવું હોય, પળીયા આવેલા હેય, દાંત ન હોય, એ વૃદ્ધ દંડને ગ્રહણ કરીને પણ આશાના પિંડ માટે ગલીએ ગલીએ શેરીએ ભમતું હોય છે.......
શાસ્ત્રમાં કથન છે કે વૃદ્ધાવસ્થામાં સુખ ભોગવવાનું
