________________
નિગદના જીવોનું સ્વરૂપ શ્રી જીવાભિમજી સૂત્રમાં –આકાશ પ્રદેશની રચના મેદક જેવી વૃત એટલે ગેળ હેવાથી તે ગેલક કહેવાય છે. છ દિશાએ લેક હોય ત્યાં પૂર્ણ ગળક કહેવાય, અને એક બે દિશામાં અલેક હોય ત્યાં ખડ ગેલક બને છે. પૂર્ણ ગેલક અસંખ્ય આકાશ પ્રદેશ સ્વરૂપ હોય છે. તે પ્રત્યેક ગોલકના સર્વ આકાશ પ્રદેશને અવલંબિને અસંખ્ય નિદો હોય છે. તેવા અસંખ્ય ગોળા ચૌદ રાજુલકમાં હોય છે. પરંતુ એક ગોળકના આકાશ પ્રદેશની સંખ્યા તે સમગ્ર
કાકાશ પ્રદેશના અખંખ્યાતમે ભાગ્યે જ હોય છે. કારણ કે અસંખ્યાત આકાશ પ્રદેશ ઉપર એક નિગદને ગેળો રહે છે. એ ગાળામાં અસંખ્ય નિગોદો હોય છે, અને એક એક નિગોદમાં અનતા જ હેય છે. એક નિગેદના અનન્ત જીનું સ્વરૂપ આદિ રહિત વ્યતીત થયેલ અનન્ત ભૂતકાળ અને અન્ત વિનાને અનન્ત અનાગત એટલે ભવિષ્યકાળ એ અતીત અનાગતકાળના જેટલા સમય થાય, તેમાં વર્તમાનકાળનો એક સમય ઉમેરતાં જે અનન્તાનન્ત સમય થાય તે અનન્તાનન્ત અંકને તે જ અનન્તાનન્ત અંકથી ગુણાકાર કરતાં જે અંક આવે તેને તે જ અંકથી પુનઃ પુનઃ ગુણાકાર કર. એમ અંકે અંકે અનંતીવાર ગુણાકાર કરતાં જે અંક આવે તેટલા અનન્તા જો એક નિગોદમાં હોય છે. એવી અસંખ્ય નિગોદને એક ગેળો થાય, અને એવા અસંખ્ય નિગદના ગેળા ચૌદ રજુલેકુમાં ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલ છે.
પાંચ સ્થાવરમાંથી સાધારણ વનસ્પતિને નિગેદ કહેવાય અને શેષ ચાર સ્થાવર પ્રત્યેક કહેવાય.
