________________
२०४ પ્રવૃત્તિ કરે છે. જ્યારે મોહવશ જગત અસત પ્રવૃત્તિ પસંદ કરે છે ત્યારે વિવેકી હૃદય સતપ્રવૃત્તિ અથવા નિવૃત્તિ જ પસંદ કરે છે. તે સત્ પ્રવૃત્તિને પણ નિવૃત્તિને માટેજ સેવે છે. નિવૃત્તિમાંજ સાચું સુખ, શાંતિ યા સમાધિ સમાયેલ છે. તેથી જ જેમણે સંપૂર્ણ સુખ શાંતિ સમાધિને સ્વાધીન કરેલ છે એવા અરિહંતાદિક નવપદનું વિવેકવંત નિજ હદયમાં અપૂર્વ શાંતિને સાક્ષાત્ અનુભવ કરવા એકાગ્રપણે ચિંતવન રૂપ ધ્યાન કરે છે, અને દઢ અભ્યાસયોગે અરિહંતાદિક નિર્મળ નવપદમાં લયલીન થઈ આત્માની અપૂર્વ શાંતિને સાક્ષાત્ અનુભવ કરી શકે છે. હદયકમળ ધ્યાન કરવા માટે એક નિમિત સ્થાન છે, તેમાં અરિહંતાદિક ધ્યેયનું વિવેક પૂર્વક ધ્યાન કરવાથી અનુક્રમે દઢ અને ભ્યાસથી તે ધ્યાનની સિદ્ધિ થાય છે. એટલે ધ્યાતા દયેય અને ધ્યાનને ભેદભાવ મટી તેમાંથી સમરસી ભાવ પ્રગટે છે. એ સમરસી ભાવનું સુખ સમરસીભાવવેદી જ જાણે છે, અર્થત તે અનુભવગમ્ય હેવાથી વચનઅશોચર છે. પણ તેની પ્રાપ્તિ ખર ઉપાય નિજ હદયકમળમાં નવપદને સમજ પૂર્વક એકાગ્રપણે ધ્યાવવા એ છે તેથી આત્માર્થ જનોએ બીજી બધી ધમાલ મૂકીને શાંતવૃત્તિથી પિતાના હૃદયમાં એજ ધ્યાવવા ગ્ય છે.
૧૦૧ પ્રભુગુણ મુકતમાળ સુખકારી, કરે કઠશેભા તે ભારી–મુક્તમાળ એટલે મુક્તાફળ જે મેતી તેની માળા (મેતીની માળા) જેમ કઠે ધરવામાં આવે છે તે કંઠ સારી શોભા પામે છે, તેમ જે જીનેશ્વર પ્રભુના કેવળ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર પ્રમુખ અનંત ઉજવળ ગુણરૂપી મુક્તાફળની માળા કઠે ધરવામાં આવે છે, એટલે જે પ્રભુના સદ્ગુણોનું જ રટન કરવામાં
