________________
૧૬૭ ધર્મ સદા સ્થિર, સારરૂપ અને એકાંત હિતકર છે, તેમજ ઉક્ત આત્મધર્મને વ્યક્ત–પ્રગટ કરવા માટે સર્વજ્ઞ પરમાત્માએ નિર્મિત કરેલાં સાધન પણ પ્રવાહરૂપે સદા વિદ્યમાન વર્તે છે. નિર્મળ સ્ફટિક રત્નની જેમ આત્માને મૂળ સત્તાગત સ્વભાવ નિષ્કષાય એટલે ક્રોધાદિક કષાય વજિત છે, પણ જેમ ઉપાધિ (ઉપર મુકેલાં રાતાં કાળાં ફૂલ) સંબંધથી સ્ફટિક પણ રાતું કાળું માલમ પડે છે, તેમ આત્મા પણ પુણ્ય પાપનાયેગથી રાગદ્વેષરૂપ પરિણામને પામે છે, એટલે સકષાયી જણાય છે. જેમ સ્ફટિક રત્ન ઉપર મુકેલા પુલરૂપ ઉપાધિસંબંધ દૂર કરવાથી સ્ફટિક રત્ન જેવું ને તેવું ઉજ્વળ પ્રતીત થાય છે, તેમ આત્માની સાથે લાગેલાં પુણ્ય પાપથી થયેલ રાગદ્વેષ રૂપ પરિણામને દૂર કરવાથી આત્મા નિર્મળ-નિરાવરણ-નિષ્કષાય-નિવિકલ્પ બની રહે છે, ત્યારે તરંગ વિનાના રત્નાગરમાં રત્નની રાશિની જેમ અનંત જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્રાદિક સદ્ગુણેને સમૂહ આત્માના સંપૂર્ણ પ્રદેશમાં ઝળકી રહેલા વ્યક્ત–પ્રગટ થાય છે. આત્મપ્રદેશમાં સદા. સત્તાગત વ્યાપી રહેલા સદ્ગુણસમુદાયને જે રાગદ્વેષાદિક કર્મ આવરણ પ્રગટ થવા દેતા નથી તે રાગદ્વેષાદિકને સમૂળગા દૂર કરવા સદા સાવધાનપણે સર્વજ્ઞદેશિત સત્ સાધનેને સેવવા–સદુઘમ કરે એજ આત્માથી સજ્જનેનું મુખ્ય કર્તવ્ય છે, અને એજ જિનેશ્વર પરમાત્માએ પ્રરૂપેલી શુદ્ધ સનાતન શૈલી છે.
૪૯ ઈહિરસુખ છિલ્લર જળ જાણે—જેમ એક મહાસાગર અથવા અગાધ જળવાળા સરવર પાસે છિલ્લર જળવાળું ખાબચીયું કઈ હીસાબમાં નથી, તેમ શુદ્ધ નિષ્કષાય આત્માના અતપ્રિય સ્વાભાવિક સુખ પાસે ઈંદ્રિયજન્ય વિષયસુખ ફક્ત
