________________
-
૨
-
ગુણસ્થાનોના ક્રમમાં આરોહણ કરીને મોહનો નાશ કરનાર જિનેશ્વરને નમસ્કાર કરીને
ગુણસ્થાનોનું કંઈક સ્વરૂપ કહેવાય છે.
અહીં
TUસ્થાનમોદ - આ પદથી ગર્ભિત રીતે ગ્રંથનું નામ મુકી દીધું છે. ગ્રંથોના
નામ બે રીતે પડતા હોય છે. (૧) આદ્ય પદથી... જેમ કે લોગસ્સ સૂત્ર, વંદિતુ સૂત્ર વગેરે. (૨) સ્વરૂપ | વિષયથી... જેમ કે નામસ્તવ સૂત્ર, શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણ સૂત્ર વગેરે. અહીં ગ્રંથકારશ્રીએ કુશળતાપૂર્વક આ બંને રીતોનો એક સાથે ઉપયોગ કર્યો છે. ગ્રંથવિશ્વમાં આવું ઉદાહરણ મળવું દુર્લભ છે. હત મોહમ્ - આ પદ ગર્ભિત રીતે પ્રયોજન અને ફળનો નિર્દેશ કરી દે છે. ગ્રંથનો
વિષય કેટલો મહત્ત્વનો છે, આત્માની કૃતકૃત્યતા કઈ રીતે આ ગ્રંથના પઠન-પાઠન અને પરિણતિ દ્વારા પ્રાપ્ત થઈ શકે, આ જીવનનો સાર શું છે, આ બધું જ ગ્રંથકારશ્રીએ આ એક જ પદથી જણાવી દીધું છે. રો-મોદ- આ લાટાનુપ્રાસનો પ્રયોગ છે, નિરાયાસ અને સહજ શબ્દાલંકારનું આ
સુંદર ઉદાહરણ છે. જેમાં ગ્રંથકારશ્રીની કવિત્વશક્તિનો પરિચય સમાયેલો છે. જિનેશ્વરમ્ - મોહઘાતનો આ પરિણામનિર્દેશ છે. આ પ્રયોજનનું પણ પ્રયોજન છે.
આ ઇષ્ટદેવતાની સ્મૃતિ છે. આંતરશત્રુવિજયનો આ ગર્ભિત ઉપદેશ છે. નમ - આ ભાવ મંગળ છે. જિનેશ્વરના ગુણો પ્રત્યેની આ ઉપાદેયબુદ્ધિ છે.
તે ગુણોને મેળવવા માટેનો આડકતરો મનોરથ છે. પદ્યબંધની દૃષ્ટિએ શ્લોકના પૂર્વાર્ધમાં નમસ્કરણીયનો ઉપવાસ કરીને + ઉત્તરાર્ધમાં બ્રિ-પ્રત્યયાત પદ અને ઉત્તરક્રિયાને સમાવીને ગ્રંથકારશ્રીએ શ્લોકને પ્રાસાદિક સ્વરૂપ અર્પણ કર્યું છે. ક્રિયા ઉત્તરાર્ધમાં ગઈ હોવા છતાં શ્લોક સહજ પ્રતીતિપ્રદ બની શકે, તેનું આ એક અવ્વલ ઉદાહરણ છે. મુજસ્થાનસ્વરૂપમ્ - આ અભિધેયનિર્દેશ છે. જેમાં “સ્વરૂપ' - પદથી ગ્રંથકારશ્રીએ
ગ્રંથની યથાર્થતા અને પ્રામાણિકતાનો નિર્દેશ કરી આપેલ છે. * વિશિત્ - આ પદ પરમ નમ્રતાનું સૂચક છે. કંઈક' “મારા જેવો નાનો માણસ
વધુ તો શું કહેવાનો હતો, મારું જ્ઞાન અલ્પ, મારી ક્ષમતા પણ અલ્પ, ને એટલે જ મારું વક્તવ્ય પણ અલ્પ.” ગ્રંથકારશ્રી તો “અલ્પ' કરતાં પણ નીચે ઊતર્યા