Gunsthan Kramaroh

SR No.: 022194
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2015
Total Pages: 240
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 84

(श्लो. २७)
व्याख्या-‘मुनिः' सर्वविरतः साधुः 'प्रमत्तस्थानगो भवेत्' प्रमत्ताख्यगुणस्थानकस्थो भवति, कथम्भूतो मुनिः ? 'व्रती' व्रतान्यहिंसादीनि महाव्रतानि विद्यन्ते यस्यासौ व्रती, कस्मात्प्रमत्तः ? 'प्रमादयुक्तत्वात्' तत्र प्रमादाः पञ्च, यदाह
-ORK
* गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः
* 0 श्र
"मज्जं विसय कसाया, निद्दा विगहा य पंचमी भणिया । एए पंच पमाया, जीवं पाडंति संसारे ॥ १॥"
―
—
इत्येतैः प्रमादैर्युक्तत्वात्, क्व सति ? 'चतुर्थानां कषायाणां' संज्वलनाख्यकषायाणां तीव्रोदये सति, अयमर्थः यदा मुनेर्महाव्रतिनोऽपि संज्वलनकषायस्तीव्रो भवति तदाऽवश्यमन्तमुहूर्त्तं कालं यावत्सप्रमादत्वात् प्रमत्त एव भवति, यदा अन्तर्मुहूर्त्तादुपरि सप्रमादो भवति तदा प्रमत्तगुणस्थानादधस्तात्पतति, यदा त्वन्तर्मुहूर्त्तादूर्ध्वमपि प्रमादरहितो भवति, तदा पुनरपि अप्रमत्तगुणस्थानमारोहतीति ॥२७॥
[ ६३ ]
ॐ
-OR
ગુણતીર્થ
વિવેચન ઃ ચોથા સંજ્વલન નામના ક્રોધાદિ કષાયોનો તીવ્રમાત્રાએ ઉદય થતાં, જીવ પ્રમાદયુક્ત બને છે. (કષાયની તીવ્રતા, આત્મામાં અપ્રમત્તભાવને ઉલ્લસિત થવા ન દે અને એનાથી જીવ પ્રમાદસંવલિત બન્યો રહે છે.) આ પ્રમાદ પાંચ પ્રકારના છે. કહ્યું છે
કે
“(१) भद्य=महिराहिनो खासंग, (२) विषय =पांय इन्द्रियना ईष्ट-अनिष्ट विषयोमां राग-द्वेष३पे ढणाव, (3) उषाय = ङोघाहिथी व्याङ्गुणयित्तपसुं, (४) निद्रा, जने (4) પાંચમી વિકથા=સ્ત્રીકથા, ભક્તકથાદિરૂપ - આ પાંચ પ્રકારના પ્રમાદો જીવને સંસારમાં पाडे छे."
આવા સંસા૨પાતક પ્રમાદોથી યુક્ત હોવાથી જ પ્રાણાતિપાતવિરમણ વગેરે મહાવ્રતોથી સંપન્ન એવો સર્વવિરતિધર સાધુ પણ પ્રમત્તગુણઠાણે રહેલો કહેવાય છે...
छायासन्मित्रम्
(38) मद्यं विषयः कषायाः निद्रा विकथा च पञ्चमी भणिता ।
एते पञ्च प्रमादाः जीवं पातयन्ति संसारे ॥ १ ॥
* મંદ કષાય તો અપ્રમત્તગુણઠાણે પણ હોય છે, એટલે અહીં તીવ્ર કષાય કહ્યો.
તાત્પર્યાર્થ : જ્યારે મહાવ્રતસંપન્ન એવા મુનિભગવંતને પણ તીવ્રકક્ષાનો સંજવલન કષાય આવે, ત્યારે અંતર્મુહૂર્ત જેટલા કાળ સુધી પ્રમાદયુક્ત હોવાથી, એ મુનિભગવંત अवश्य ‘प्रमत्त' ४ होय छे... (अर्थात् प्रभत्तसंयत गुशहाणे ४ रहेला होय छे...)