________________
[૨૦૦]
-
~-
-
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. ४१) ।
– श्रेण्यारूढः कृते कालेऽहमिन्द्रेष्वेव गच्छति ।
पुष्टायुस्तूपशान्तान्तं, नयेच्चारित्रमोहनम् ||४१॥ व्याख्या-यो मुनिरल्पायुरुपशमश्रेणिमारोहति, स श्रेण्यारूढः 'काले' आयुस्त्रटिलक्षणे कृते सति 'अहमिन्द्रेष्वेव' सर्वार्थसिद्धादिदेवेष्वेव प्रयाति, परं यः प्रथमसंहननो भवति, अपरसंहननानामनुत्तरेषु गमनासम्भवात्, यदाह -
"छेवढेण उ गम्मइ, चउरो जा कप्प कीलिआईसुं । चउसु दुदुकप्पवुड्डी, पढमेणं जाव सिद्धीवि ॥१॥"
– ગુણતીર્થ શ્લોકાઈ ઉપશમશ્રેણિએ ચડેલો જીવ જો કાળ કરે તો અહમિન્દ્ર=સર્વાર્થસિદ્ધ વગેરેમાં જ જાય... અને જો પુષ્ટ આયુષ્યવાળો હોય, તો ચારિત્રમોહનીયકર્મને ઉપશાંતમોહ નામના અગ્યારમાં ગુણઠાણા સુધી ઉપશમ પમાડે. (૪૧)
વિવેચન :
(૧) ગતિવિચારણાઃ અલ્પ આયુષ્યવાળા જે મુનિભગવંત ઉપશમશ્રેણિ પર ચડે છે, તે મહાત્માનું ઉપશમશ્રેણિ ચડતા જો આયુષ્ય તુટી જાય, તેમનો કાળ થઈ જાય... તો તેઓ મૃત્યુ પામીને “સર્વાર્થસિદ્ધ' વગેરે અહમિન્દ્ર દેવલોકમાં જ જાય... તે સિવાયના નીચેના દેવલોકમાં કે અન્ય ગતિમાં ન જાય.
એટલું અહીં વિશેષ સમજવું કે, મરીને સર્વાર્થસિદ્ધ વગેરેમાં પણ તે જ જીવ જાય કે જે પ્રથમ સંઘયણવાળો હોય. કારણ કે પહેલા સિવાયના સંઘયણવાળા જીવનું અનુત્તરદેવલોકમાં ગમન જ થતું નથી. (એટલે ત્યાં જવા પહેલું સંઘયણ અનિવાર્ય બની
રહે.)
આ વિશે કહ્યું છે કે –
“છેવટ્ટારૂપ છેલ્લા સંઘયણથી ચાર દેવલોક સુધી જવાય, ત્યારબાદના કિલિકા વગેરે ચાર સંઘયણોમાં બે-બે દેવલોકની વૃદ્ધિ કરવી. અને પહેલા સંઘયણથી તો યાવતુ મોક્ષ સુધી પણ જવાય.”
छायासन्मित्रम् .. (44) સેવાઓંન તુ તે વંતુરો થાત્ વત્થાન નિતિપુ !
चतुर्पु द्विद्विकल्पवृद्धिः प्रथमेन यावत्सिद्धिरपि ॥१॥
