Tattva Tarangini Anuwad

SR No.: 022156
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmsagar
Publisher: Shasankantakoddharak Gyanmandir
Publication Year: 1963
Total Pages: 318
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 35 MB

Page 94

જામનગર મહાનગરનનનનન
ગાથા ર૦ મી
[ પી છે. વળી ‘આગમને વિષે ક્યાંય પણ ભાદ્રપદમાસ છોડીને સાંવત્સરિક અતિચારની આલોચ નાદિ વિશેષ વડે કરીને વિશિષ્ટ પષણાપર્વ શ્રાવણમાસે પણ કરવું” એમ કહ્યું નથીઃ ઇત્યાદિ ઘણું કહેવાનું છે તે ગ્રંથ વધી જવાના ભયથી વિસ્તારતું નથી.
હવે કઈ જે-“પર્યુષણ, ગૃહિનાત અને હિઅજ્ઞાત એમ બે પ્રકારે છે. તેમાં ગૃહસ્થાથી અજાણ પર્યુષણા, કે જેમાં વર્ષાને ગ્ય બાજોઠ-પાટીયા વગેરે મેળવવાનો યત્નમાં જે કલ્પ (બૃહત્કલ્પસૂત્ર)માં જણાવેલ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ અને ભાવની સ્થાપના કરાય છે; તે આષાઢમાસની પૂનમથી પાંચ-પાંચ દિવસની વૃદ્ધિ વડે યાવત્ ભાદ્રપદ શુદ પાંચમમાં છે, તે આષાઢ માસની પૂનમ, (તે પાંચ પાંચ દિનવૃદ્ધિવાળા ૧૧ ટુકડારૂપ) અગીઆર પર્વતિથિમાં કરાય છે, જ્યારે ગૃહિજ્ઞાતપર્યુષણું તે–જેમાં સાંવત્સરિક અતિચારનું આલેચન, સંવત્સરી પર્વ, કલ્પસૂત્રવાંચન, ચિત્યપરિપાટી, અદૃમ અને સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરાય છે, અને જે ગૃહિજ્ઞાત પર્યુષણ વડે દીક્ષા પર્યાયના વર્ષો ગણાય છે, તે ભાદ્રપદ શુદિ પંચમીને વિષે અને શ્રી કાલિકાચાર્ય મહારાજના આદેશથી ચોથમાં પણ જનપ્રકટ કરવી. એવા શ્રી કલ્પસૂત્રની ટીકાના વચનને અનુસારે સાંવત્સરિક અતિચાર આલોચના વગેરે ગૃહિજ્ઞાતપર્યુષણમાં કરણીય છે.” એમ કહે છે તે પણ ગ્ય નથી. કારણકે-શ્રીકલ્પસૂત્રની વૃત્તિનું તે વચન, ભાદ્રપદ શુકલ પંચમી અથવા ચતુર્થીને આશ્રયીને જ કહેલું છે. નહિ કે-ગૃહિજ્ઞાત અવસ્થામાત્રને આશ્રયીને પણ કહેલું છે.” સાંવત્સરિક અતિચાર આલેચનાને આશ્રયીને તે વચન માનવું છે તે અત્યંત અયુક્ત છે. અને તે આ પ્રમાણે કેતેમ કરે સતે (શ્રી કલ્પસૂત્રના) “વીરામ” સૂત્રનાં-“આષાઢી પૂનમથી એક મહિને અને વીસ દિવસે પર્યુષણ અને પર્યુષણથી સીત્તેર દિવસે (કાર્તિકી) ચેમસી પ્રતિક્રમણ ઈત્યાદિ વચનેને લેપ થાય છે.
વળી જે એમ કહેવાય છે કે, (પર્યુષણ પછી તે) “સિત્તેર દિવસ કહ્યા છે તે તે જઘન્યથી છે. તે સિવાય-સિત્તેરથી વધુ દિવસ હોય તે પણ દેષ નથી. તે તે ઉન્મત્તની કીડા જેવું છે. કારણ કે સ્થિતિને (અવસ્થાનને) આશ્રયીને જઘન્ય આદિ વિચાર છે, નહિ કે-ચાતુર્માસિક પ્રતિક્રમણ આદિને આશ્રયીને પણ તે વિચાર છે. આમ છતાં પણ જે
માસી પ્રતિક્રમણ આદિને આશ્રયીને તે વિચાર છે એમ માને તે શ્રી સ્થાનાંગસૂત્ર આદિમાં-બજઘન્યથી ૭૦ દિવસ, માધ્યમથી ચાર માસ અને ઉત્કૃષ્ટથી છ માસ’ એમ કહેલું છે; પરંતુ કેઈપણ સ્થલે ૧૦૦ દિવસ તે દીઠા કે સાંભળ્યા નથી, તે તમને કયાંથી લાગુ થયા?
વળી-“આષાઢ પૂર્ણિમાએ પયુંષણ કરવી તે ઉત્સર્ગમાર્ગ છે, અને (એ સિવાય)
૬૨. આ આખી વાત કરનાર, શ્રીકલ્પસૂત્રની વૃત્તિમાંના તે આખા પાઠમાંની ‘ભા. શુ. પાંચમને વિષે અથવા ચોથને વિષે પર્યુષણા કરવી” એ વાતને ઉડાવી દઈને તે પાઠમાંના માત્ર “દિશા” અને “ઝનઝવટ’ શબ્દોને જ પકડવા દ્વારા–“સંવત્સરી માટે ભાદ્રપદમાસની જરૂર નથી, માત્ર “ગૃહિને જણાવવું એટલું જ જરૂરી છે.” એમ કહેવા માગે છે. તેથી તેનું તે કથન પણ યોગ્ય નથી, એમ શાસ્ત્રકાર એ વાતને ઉત્તરરૂપે આ પછીથી જણાવે છે.