Tattva Tarangini Anuwad

SR No.: 022156
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmsagar
Publisher: Shasankantakoddharak Gyanmandir
Publication Year: 1963
Total Pages: 318
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 35 MB

Page 82

ગાથા ૨૧ મી
[ ૩૯ ચાર્ય સંમત છે તેઓને આજ્ઞા અને આચરણ એ બંનેને ભંગ થાય છે તથા અનવસ્થા= વ્યવસ્થા ભંગ વગેરે દેશે લાગે છે. ર૦-૨૧
ટીકાથ– જે કદાચિત્ માસીની ચૌદશને ક્ષય આવે ત્યારે તે બાબતમાં પૂર્વની જેમ બીજી (માસી સીવાયની) ચૌદશના ક્ષયે જે (તેરસને ચૌદશ જ કરવાની) રીતિ છે તે રીતિ જ અનુસરવી; પણ “સૂત્રમાં કહેલ છે એ ભ્રાંતિવડે કરીને પૂનમ ગ્રહણ કરવી નહિ. તે શાથી? તે જણાવવા સારૂ (એકવીસમી) હેતુગર્ભિત ગાથા કહે છે કે-જે કારણથી આજ્ઞા અને આચરણા એ બંનેને ભંગ થાય છે, તથા વ્યવસ્થાભંગ આદિ દે લાગે છે. આદિ શબ્દથી પ્રમાણિક પર્ષદામાં હું પેસવાને યોગ્ય નથી' એમ જણાવવું પડે એ વગેરે દોષે જાણવા. હવે તે દેશે કેને લાગે ? તે કહે છે કે–આજ્ઞામાં તત્પર એવા જે પુરુષને યુગપ્રધાન શ્રી કાલિકાચાર્ય મહારાજ પ્રમાણ તરીકે સ્વીકાર્ય હોય છે તેઓને, બીજાઓને નહિ. “તે દોષે બીજાઓને દે નથી થતા–નથી બનતા? તે કહે છે કેએમ નહિ, પરંતુ બીજાને થાય છે છતાં પણ કાળા કપડામાં મેશના ડાઘની જેમ તેની વ્યાખ્યા કરતા નથી–ઉપેક્ષા કરીએ છીએ. કારણ કે-તે સ્વાભાવિક રીતે પિતાનામાં રહેલા દેથી જ દુષ્ટ છે. ઝેર છે તે બીજા ઝેરના પ્રસંગથી જ ઝેર' સંજ્ઞા પામતું નથી. વળી
અરે! જે “કાલિકાચાર્યનાં વચનથી ચૌદશે અને આગમના આદેશથી પૂનમે પણ ચોમાસી કરવી યોગ્ય છે, તેરસે તે ચોમાસીના આદેશને અભાવ હોવાના યોગે શ્રી કાલિકાચાર્ય અને આગમ એ બંનેના વિરાધક થતા હેવાથી પૂર્વે કહેલા તે દેશે તમને જ લાગવાના છે, અમને લાગવાના નથી.” એમ કહે તે–આશ્ચર્યની વાત છે કે પહેલાં (ગાથા ૪ ની ટીકામાં–આરાધનામાં તેરસનું નામ જ નહિ લેવાને અને તે તેરસને ચૌદશ જ કહેવાનો વ્યવહાર છે, એમ) વિસ્તારથી સમજાવ્યું છે તે અવસરે તમે શું કાનમાં આંગળી ઘાલી હતી? કે-જેથી આવી રીતે દાંડી પીટીને કહેવાયું હોવા છતાં પણ હજુએ તમે (ચૌદશના ક્ષયે) તેરસને ૮ તેરસ જ કહો છો?? અથવા તે-જે મૂખંજન સાથે ભાષણ કરવું તે-રણમાં
૫૮. ચૌદશના ક્ષયે આરાધનામાં પણ નવો વર્ગ, તેરસના દિવસે “તેરસ ચૌદશ” કહે છે, તે વાતને શાસ્ત્રાનુસારી લેખાવવા સારુ તેમણે પોતાની (૧૯૯૩ની) પર્વતિથિપ્રકાશ બૂકના ૧૯ભા પેજ ઉપર શાસ્ત્રકારના “મવાર ત્રયોદ્રશીમેવ વસિ ?' એ વાક્યને “હજુ પણ તેરસને તેરસ જ કહો છો ?” એ અખંડ અર્થ છોડીને “હજુ પણ તમે તેરસને તેરસ કહે છે ?' એ પ્રમાણે (પાઠમાંને કાર પણ ઉડાવી દેવા પૂર્વક) ખંડિત અર્થ કરેલ છે, અને શાસ્ત્રકારની “કે-જેથી (તેરસ કહેવી જ નહિ અને ચૌદશ જ કહેવી) એ પ્રમાણે સ્પષ્ટ જણાવેલું પણ હોવા છતાં યાદ રાખતા નથી?” એ મૂળ વાતને તે સ્થળેથી ઉડાવી દઈને તેને બદલે “નહિ તો પૂર્વે ગાથા ૪ માં “મટુ ગર્ વિ' ગાથાના વ્યાખ્યાનમાં એક દિવસે બે તિથિ સમાપ્ત થઈ હોય, ત્યારે મુખ્ય–ગૌણના નિયમ પ્રમાણે તે દિવસે મુખ્ય તિથિને વ્યવહાર કરાય છે.” એ ખુલાસો કરી ગયા છતાં યાદ ન રાખે તે બનવાજોગ નથી.” એ પ્રમાણે ઉલટી રીતે રજુ કરેલ છે તે પગનાં આભૂષણને કંઠનું આભૂષણ લેખાવવાની ચેષ્ટારૂપ છે. તે “ગદ ગદ વિ.' ગાથા શાસ્ત્રકારની નથીપરંતુ શાસ્ત્રકારે પોતે જણાવેલી “તેરસ કહેવી જ નહિ, પણ ચૌદશ જ કહેવી’