Tattva Tarangini Anuwad

SR No.: 022156
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmsagar
Publisher: Shasankantakoddharak Gyanmandir
Publication Year: 1963
Total Pages: 318
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 35 MB

Page 68

ગાથા ૮ મી
[ ૨૫ ટીકાર્થ – જે જેને અથી–અભિલાષી હોય તે જેમ શુદ્ધ વસ્તુને ગ્રહણ કરે છે, તેમ તે વસ્તુને વિનાશ નહિ કરનારી એવી બીજી વસ્તુથી તે વસ્તુ, સંયુક્ત-મિશ્ર હોય તે પણ તે ગ્રહણ કરે છે. અહિં અવિનાશકપણું એ લેવાનું છે કે જે વસ્તુમાં અભિલષિત-ઈચ્છિત વસ્તુનાં સ્વરૂપને પ્રતિબંધકતા-બાધકતા ન હોય, અથવા જે વસ્તુમાં ઈચ્છિત વસ્તુથી જે કાર્ય સાધ્ય હોય તે કાર્યને પ્રતિબંધક-બાધક થવાપણું ન હોય.” તેથી મરણાદિ પ્રસંગ વિશેષ પામીને કઈ વિષમિશ્રિત ક્ષીરાદિ ગ્રહણ કરે અને બીજી વસ્તુ ગ્રહણ ન કરે તે પણ દોષ-બાધા નથી, અને વળી ઈચ્છિતવસ્તુ સિવાયની અન્યવસ્તુને ગ્રહણ કરતે પણ નથીઃ૪૩ એ પ્રમાણે લાલાઘંટા ન્યાય વડે અહિં પણ સંબંધ કરાય. (બીજી વસ્તુ) કેમ ગ્રહણ કરતે નથી? તે કહે છે કે–તેનું=રત્નનું કાર્ય સાધી આપવા માટે તે અન્ય વસ્તુ અસમર્થ છે એ પ્રમાણે એનું રહસ્ય છે. છા
અવતરણિકા –હવે “ઘી'ના અર્થી જનનું દૂધ વગેરેનું ગ્રાહકપણું હેવાથી આ (ઉપર જણાવેલ) નિયમ ન રહ્યો; એ શંકાને દૂર કરવા સારૂ કહે છે:मू-जं दुद्धाइग्गहणं, घयाभिलासेण तत्थ न हु दोसो॥
तहारेण तयट्ठी, अहवा कज्जोवयारेणं ॥८॥ મૂલાર્થ –જે દૂધ વગેરેનું ગ્રહણ, “ધી”ની અભિલાષાથી કરે તેમાં દોષ જ નથી, તે દ્વાર વડે “ઘીને અર્થી છે અથવા (દૂધના) કાર્યરૂપ “ઘીના ઉપચારથી (દુગ્ધાદિને) ગ્રહણ કરતે “ધીને અર્થ છે. તે
ટીકાથ–બધી'ની અભિલાષાથી જે દૂધ આદિનું ગ્રહણ કરે. “આદિ શબ્દથી ચાંદી વગેરેનું પણ પ્રહણ કરવું. તેમાં વ્યાપ્તિને ભંગ થવા રૂપ દોષ થતો જ નથી. કારણ કેઘી’ના અર્થી પણુરૂપ દ્વાર વડે દૂધને ગ્રહણ કરતે દૂધને અર્થી પણ–“આ ઘીને અથ છે, એમ કહેવાય છે અથવા કારણમાં કાર્યને ઉપચાર લેવાથી દૂધને ગ્રહણ કરતે સતે પણ ધીને જ ગ્રહણ કરતે કહેવાય છે, નહિ કે-દૂધને ગ્રહણ કરતે કહેવાય છે. તે
અવક–હવે દ્વારઅને “ઉપચાર એ બન્નેને દષ્ટાન્ત વડે સ્પષ્ટ કરે છે – मू०-जह सिद्धट्ठी दिक्वं, गिण्हंतो तहय पत्थओ दारुं ।
न य तं कारणभावं, मोत्तूण संभवइ उभयं ॥१॥ મૂલાર્થ –જેમ દીક્ષા ગ્રહણ કરતે મુક્તિને અથી કહેવાય છે, તેમ કાષ્ટને ગ્રહણ કરતે પાલાને ગ્રહણ કરતો કહેવાય છે. કારણભાવ વિના આ બન્ને વાત સંભવતી નથી. પલા
૪૩. આથી શાસ્ત્રકારે ખરતરગચ્છીઓ પાસે એ વાત સિદ્ધ કરી છે કે–ચૌદશન અથી, ચૌદશના ક્ષયે ચૌદશ, તેરસ મિશ્રિત હોવા છતાં ચૌદશને જ ગ્રહણ કરે છે અને તેરસને આરાધનાની વાતમાં તેરસ તરીકે ગણતો નથી.