Page Text
________________
પર્વતિથિબેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૧૫૯
તે આગલી સૂર્ય ઉદયવાલી તિથિની પહેલાં થઈ ગયું હોય છે, ૪૪૪૪(૮) પણ ત્રીજ, છઠ, નેમ વગેરે સૂર્યોદયવાલી તિથિઓમાં બીજ, પાંચમ, આઠમ માનવા જવું તે જૂઠ અને કલ્પનામાત્ર જ છે. (સિદ્ધચક્ર વર્ષ ૪ અક ૪ પૃ. ૮૭)”
શ્રી સિદ્ધચક પાક્ષિકમાંના એ લખાણના આધારે પ્રસ્તુત પ્રશ્નોત્તર દ્વારા શ્રી કલ્યાણવિજયજીએ પૂવને અર્થ, શ્રી સાગરાનંદસૂરિજી મ. પણ સં. ૧૯૩ થી તિથિ ચર્ચા ઉપડયા પહેલાં તે અમારી માફક “પર્વતિથિના ક્ષયે તેની આરાધના પૂર્વની તિથિમાં કરવી.” એ પ્રમાણે કરતા હતા, એમ શ્રી સાગરાનંદસૂરિજી મના નામે લખાણ કર્યું છે તે સાચું છે?
ઉત્તર-આગળ જણાવ્યું છે તેમ પંન્યાસપદ ખાતર, નવા મતની પુષ્ટિ માટે અગ્રગામી બનેલા તે શ્રી કલ્યાણવિજ્યજીએ, આ પ્રશ્નોત્તરમાં પ્રાચીન પરંપરાને યેનકેનાપિ અપ્રમાણિક લેખાવવા ઉપર જ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરેલ હોવાથી તે પ્રશ્નોત્તરનાં આલેખનમાં તેમની વિદ્વત્તાએ તેમને આઠ વંચકતા પકડાવીને કે પૂર્વના-પૂર્વની તિથિમાં આરાધના કરવી” એ પ્રકારના તદ્દન અસત્ય અર્થની તેમના હાથે જ પ્રતિષ્ઠા કરાવેલ છે. જેની સમજ નંબરવાર નીચે પ્રમાણે છે –
(૧) “ પૂર્વા” એ શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચકજીનું “વચન નથી, પરંતુ તેમના નામે એ પ્રકારને “પ્રાષ) છે. શ્રી ઉમાસ્વાતિજી મ., વિ. સં. ૨૦૦ લગભગમાં થએલા છે: છતાં તેમના તે “પ્રઘોષ” તરીકે ગણાતા “ પૂર્વા” વાળા પદે, વિક્રમની પંદરમી શતાબ્દીમાં રચાએલ શ્રી શ્રાદ્ધવિધિગ્રંથની પહેલાંના ગ્રંથમાં ઉપલબ્ધ નથી ! બીજી બાજુ વિ. સં. ૧૨૦૪માં શ્રી જિનદત્તસૂરિથી ઉદ્ભવેલ ખરતરગચ્છીય શ્રી જિનપ્રભસૂરિએ વિક્રમની ચૌદમી શતાબ્દિમાં રચેલ “વિધપ્રપામાં “પર્વતિથિના ક્ષયે પૂર્વની તિથિ કરવી અને વૃદ્ધિએ પહેલી તિથિ કરવી” એવા શબ્દો, “ પૂર્વા” વાળા તે પ્રૉષને નહિ માનવાના ઉદ્યમરૂપે વિદ્યમાન છે. આથી ખરતરગચ્છની ઉત્પત્તિ પહેલાંથી એટલે કે-અગીઆરમી સદિથી તે તે પ્રષ જેનેમાં શ્રી ઉમાસ્વાતિજી મના નામે પ્રસિદ્ધ જ હતો એમ માનવું અસ્થાને નથી.
પરંતુ જૈન તિષ પ્રમાણે વર્ષમાં ૬ તિથિને જે ક્ષય આવે છે તેમાં પર્વતિથિને પણ ક્ષય આવતે હેવાથી જેને, મહિનામાં બાર પર્વતિથિનું પરિસંખ્યાનપણું જાળવવા સારૂ તે તે ક્ષીણતિથિને ઉદયાત જ બનાવીને પ્રભુશ્રી મહાવીર ભગવંતની વિદ્યમાનતામાં પણ પર્વક્ષયે પૂર્વ તિથિને પર્વતિથિ તરીકે માનતા હતા તેથી અને ત્યારથી એટલે કેપ્રભુશાસનની શરૂઆતથી જેને માં-“પર્વતિથિના ક્ષય વખતે પૂર્વની તિથિને પર્વતિથિ કરવી. એ વાત ચીરૂપે પ્રચલિત હતી. એ વાત આગમ ગ્રંથમાંના–મવત્રિમસંવરજી જ્ઞા અદ્ધિમારો પતિ તો સાક્ષાઢgvમાગો” પાઠથી સિદ્ધ છે. એ રીતે પ્રભુની હયાતિમાં પણ જેને માં જે કુંચીરૂપે પ્રચલિત હતું તે-“પર્વક્ષયે પૂર્વની તિથિને પર્વતિથિ કરવી?
| SR No. | 022156 |
| Book Title | Tattva Tarangini Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar |
| Publisher | Shasankantakoddharak Gyanmandir |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 318 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 35 MB |