Tattva Tarangini Anuwad

SR No.: 022156
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmsagar
Publisher: Shasankantakoddharak Gyanmandir
Publication Year: 1963
Total Pages: 318
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 35 MB

Page 118

ગાથા ૪૭મી
[ ૭૫
==
======
===
===
સામાયિકની ક્રિયાપણું હેવાથી સામાયિકનું ઈર્યાવહી વિના ન થવાપણું જ સિદ્ધ થાય છે, અને તેમ નક્કી થયે સતે “પ્રથમ ઈર્યાવહી કર્યા વિના સામાયિક થાય” એમ કહેવામાં (બેલતે જાય અને) “હું મૌન છું” ઈત્યાદિની જેમ તને જ વ્યાઘાત છે, અને “સામાયિક કરીને ઇર્યાવહી કરે” એ વાત કેઈનાય રક્ષણ વગરના એવા તારે નિરાશ્રયતારૂપ આપત્તિ છે. “અહંની પૂજા કરીને સાધુઓને અતિથિસંવિભાગ કરીને વિધિપૂર્વક જમે.” એમ જણાવે સતે ભેજનક્રિયા પણ અહંતપૂજાની અંદર આવી શકતી જ નથી, એમ પિતે જ કેમ વિચારતે નથી?
વળી ઇર્યાવહીનું સામાયિકમાં સામાયિકનું ક્રિયાપણું હોય તે બાકીની બીજી (પૌષધપ્રતિક્રમણદિ) ક્રિયાઓમાં પણ તે ઈર્યાવહીને તે તે ક્રિયાપણાને પ્રસંગ છે, અને એ પ્રમાણે સ્વીકારે સતે “સામાન્ય વચનમાં જે પ્રસિદ્ધ=વ્યવહારમાં રૂઢ હોય તેને અનુસરવું.” એ ન્યાયથી પૌષધ વગેરેની ક્રિયાઓમાં ઈર્યાવહીનું પૌષધ વગેરેની ક્રિયાપણું મનાયે સતે પણ “આદિમાં જ ઈર્યાવહી હોય’ એ પ્રમાણે સર્વ જનપ્રસિદ્ધ છે તે જ સકલ સામયિકની ક્રિયાને જણાવનારા (ચૂર્ણિ તથા આવશ્યક સૂત્રમાંના ‘રામાયં ઝળ-વા' એ પાઠગત) “કૃત્વા પ્રત્યયવાળા પ્રગથી એટલે કે- સામાઘ રવા? એટલા પાઠમાત્રથી” સામાન્ય વચનમાં અનુસરવું રહે છે. લેકમાં પણ “આ માણસ સર્વાલંકાર વિભૂષિત છે” એ પ્રમાણેનાં સામાન્ય વચનમાં અલંકારનું પથારા-મુગટ મુગટનાં સ્થાને, હાર હારનાં સ્થાને ઈત્યાદિ પ્રસિદ્ધ વ્યવહારને જ અનુસરવાનું જોવાય છે. જે એ રીતે પ્રસિદ્ધ વ્યવહારને અનુસરવામાં ન આવે તે પગ, ઉદર, છાતી, ડેક, કમ્મર વગેરેનાં આભરણેને પુરુષ વિશેષને આશ્રયીને જે પ્રસિદ્ધ વ્યવહાર છે તેનું ઉલ્લંઘન કરવામાં “પગનાં આભરણ મોજડી વગેરેને મસ્તકે અને મસ્તક વગેરેનાં આભરણ મુગટ આદિને પગ વગેરેમાં” એમ વિપરીત પણે સ્થાપવાથી બાલકથી માંડીને સ્ત્રીએ પર્વતના સર્વ કઈ જોને હાંસીનું પાત્ર બનવાને પ્રસંગ આવશે.
વળી તે ખરતર મને (ગચ્છતરીય મિત્રને) મિત્રભાવે પૂછે છે કે “ચૂર્ણિમાં “જા રિબાદશાહ લિમિ” એમ કહેલ છે તે, “પછીની ઈરિયાવહિયા શું નિમિત્તે કરવાની છે?” ત્યારે તેને શું કહેવું?” (તેને ઉત્તર શાસ્ત્રકાર આપે છે કે-) જે એમ હોય તે તે ઠીક છે. (તેવું પૂછનારને કહેવું કે-) તે ઈરિયાવહી, ચાલુ કાર્યમાં વચ્ચે કરવા પડેલ બીજા કાર્યને માટે છે, અને તે કાર્ય સમ્યમ્ બુદ્ધિ રૂપી ધનવંતેને શ્રી આવશ્યકચૂર્ણિમાં જ “હથેલીમાં પડેલ આમળાની જેમ” પ્રત્યક્ષ છે એમ જાણવું, અને તે પછી ઇર્યાવચનને સામાયિક સંબંધીનું માનવામાં “ -વા’માંના “કૃત્વા પ્રત્યયવાળા પ્રવેગને સંભવ જ નથી, એમ વધારામાં જાણવું. આ “કત્વા” પ્રત્યયાન્ત પ્રગવાળા કથનથી “મહાનિશીથમાં (પહેલાં ઈર્યાવહી સૂચક છે) ઉત્સર્ગ કહેલ છે તે ઉત્સર્ગ, અપવાદથી તે નિષ્કારણ નકામે પણ થશે.” એવી અધમ શંકા પણ દૂર કરી.