________________
૭૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ શહેરમાં ધમાલ કરાવનાર મોટો પર્વ-મહોત્સવનો દિવસ હતો, એટલે કેસર, ચંદન, ધૂપ વગેરે પૂજા-સામગ્રી ખરીદ કરવા માટે દુકાને ઘણા ઘરાકો ઉતરી પડ્યા. આ કુમારના પ્રભાવથી સરળ નીતિવાળા શેઠે ઘણું ધન ઉપાર્જન કર્યું. ત્યાર પછી ભોજન-સમયે ઘરે જવાની ઇચ્છાવાળા શેઠે કુમારને પૂછયું કે, આ નગરમાં તમે કોના પરોણા થશો ?" કુમારે કહ્યું કે, તમારા” પછી ઘરે લઈ જઈ ઉચિત પરોણાગત અને સત્કાર કર્યો. ત્યાર પછી તેના વચનકૌશલ્ય, સૌભાગ્ય, વિનય, સજ્જન-સ્વભાવ વગેરે ગુણોથી પ્રભાવિત થયેલા શેઠે પોતાની નંદા નામની પુત્રી આપી. લોકોનાં મન પ્રમોદ પામે તેવા ઘણા આડંબરથી તેઓનાં લગ્ન કર્યાં. જેણે તે કાળને ઉચિત સર્વ કાર્યોપ્રાપ્ત કરેલાં છે એવો કુમાર અત્યંત અનુરાગવાળી, સ્વપ્નમાં પણ અપ્રિય નહિ ચિંતવનારી, અત્યંત વિનય વર્તન કરનારી, કોમળ મધુર બોલનારી એવી નંદાપત્ની સાથે સર્વ ચિંતાઓનો ત્યાગ કરીને ભોગો ભોગવતો હતો. કારણ કે, સાસુસસરા અતિવાત્સલ્યથી સન્માનતા હતા.
એક વખત સુખે સૂતેલી નંદા સ્વપ્નમાં મહાદેવના હાસ્ય અને કાશજાતિનાં પુષ્પો સરખા ઉજજવલ ચાર દંકૂશળવાળા, ઉંચીકરેલી સૂંઢવાળાહાથી બાળકને પોતાના મુખમાં પ્રવેશ કરતો દેખીને જાગી. તરત જ પતિને નિવેદન કર્યું. એટલે પતિએ કહ્યું કે - “હે પ્રિયે ! યોગ્યસમયે દેવલોકમાંથી ચ્યવીને પુણ્યશાળી કોઈકદેવ સંપૂર્ણ લક્ષણવાળોપુત્ર તને અવતરશે” તે સમયે શુભલગ્ન અને શુભ દિવસે તેને અતિપ્રૌઢ પુણ્યસમૂહથી મેળવી શકાય તેવા પ્રકારનો ગર્ભ રહ્યો. એ પ્રમાણે સમય વહી રહેલો હતો.આ તરફ પ્રસેનજિત રાજાનું શરીર ઢીલું પડ્યું, ત્યારે શ્રેણિક કુમારની શોધ કરાવતાં ખબર પડી કે, અત્યારે બેન્નાતટ નગરમાં સુખેથી રહેલો છે. ત્યાર પછી તેને બોલાવવા માટે તરત જ ચર પુરુષોને મોકલ્યા. (૩૦) તે રાજપુરુષોએ આવી શ્રેણિકને સમગ્ર સમાચાર આપ્યા, એટલે કુમાર તરત જ રાજગૃહ જવા માટે ઉતાવળો થયો. શ્રેણિકે શેઠને કહયું કે, “પ્રયોજન એવું ઉભું થયેલું છે કે, મારે મારા પિતાને ઘરે તરત પ્રયાણ કરવું જ પડશે, માટે મને તમો રાજી થઈને જવાની રજા આપો.” પોતાની નંદાપત્નીને કહ્યું કે, “અમે રાજગૃહમાં ગોપાલો છીએ અને તે બાલા ! ત્યાં અમે ધોળી ભીંતવાળા મકાનમાં રહીએ છીએ. જો કોઈ કાર્ય પડે તો ત્યાં આવવું.” શ્રેણિક પિતાની પાસે પહોંચ્યો. રાજ્યપણ પ્રાપ્ત કર્યું. સર્વ પરિજન આજ્ઞા ઉઠાવનાર થયો. હવે નંદાને ત્રીજા મહિને ગર્ભના પ્રભાવથી અતિનિર્મલ દોહલો ઉત્પન્ન થયો, એટલે તેણે પિતાને જણાવ્યો કે, “હે પિતાજી ! હાથીની ખાંધ પર ચડેલી, છત્ર ધારેલું હોય, તે પ્રમાણે નગરમાં અંદર અને બહાર હું ચાલું અને અભયદાનની ઘોષણા સાંભળું, તો મને અતિશય આનંદ થાય, નહિતર મારા જીવનનો ત્યાગ થશે.” અતિશય દુષ્ટ ચિત્તવાળા શેઠે રત્નપૂર્ણ થાળ ભરી રાજાને ભેટ આપી.રાજાએ પણ તેને માનપૂર્વક બેસાર્યો, વિનંતિ કરી કે, “મારી પુત્રીનો આવો દોહલો પૂર્ણ કરાવો.” રાજાએ કહ્યું કે, “તારી ઇચ્છા પ્રમાણે ભલે એમ કર.” એટલે શ્રેષ્ઠ હાથીની ખાંધ પર બેઠેલી શ્વેત છત્રથી આચ્છાદિત કરેલ આકાશસ્થલવાળી નંદા અભયની ઉદ્ઘોષણા શ્રવણ કરતી નગરીમાં ફરવા લાગી. પૂર્ણ અને સન્માનિત દોહલાવાળી હંમેશાં ગાઢ આનંદમાં સમય પસાર કરતી એવી નંદાએ કંઈક અધિક નવ માસપૂર્ણ થયા, ત્યારે દેવકુમાર સરખી આકૃતિવાળા પુત્રને જન્મ