________________
જ કુમારી કન્યા કથા વસંતપુર નામના નગરમાં જીર્ણ શેઠની કન્યાને દારિદ્રથી પરાભૂત થવાના કારણે પિતાએ પરણાવી ન હતી. કન્યા બહુ મોટી વયવાળી થઈ, એટલે વર મેળવવાની ઇચ્છાથી તે કામદેવની પૂજા કરવા લાગી એક બગીચામાંથી પુષ્પો ચોરીને જતી હતી, એટલામાં માળી આવી પહોંચ્યો અને વિકાર-બુદ્ધિથી કંઈક કહ્યું. ત્યારે કુમારીએ માળીને કહ્યું કે, “તને બહેન, કે બેટીઓ મારા સરખી નથી કે કુંવારી કન્યાને તું આમ કહે છે. ત્યારે માળીએ કહ્યું કે, જયારે તારાં લગ્ન થાય એટલે પતિ પાસે જવા પહેલાં મારી પાસે આવવું' એ કબૂલાત કરે તો જ તને છોડીશ, નહીંતર નહીં છોડીશ.” એ વાત સ્વીકારીને તે પોતાના ઘરે ગઈ. કોઈકસમયે તુષ્ટ થયેલા કામદેવે શ્રેષ્ઠ મંત્રીપુત્ર વર આપ્યો. સારા મુહૂર્ત-સમયે પાણિગ્રહણ-વિધિ થયો અને સૂર્યાસ્ત સમય થયો. કાજળ અને ભમરા સરખી છાયાવાળી અંધકાર-શ્રેણી દિશામાં ફેલાવા લાગી, દિવસના ભાગમાં પ્લાન બનેલા કુમુદખંડનાં મંડલો વિકસિત થયા અને ચંદ્રમંડલનો ઉદય થયો.
હવે વિચિત્ર રત્નમય આભૂષણોથી અલંકૃત થયેલ સર્વાગવાળી તે નવોઢાએ વાસભવનમાં આવીને ભર્તારને વિનંતિ કરી કે, “આગળ માળી સાથે મેં કબૂલાત આપેલી છે કે, લગ્ન કર્યા પછી મારે પ્રથમ તેની પાસે જવું-માટે મને ત્યાં જવાની આજ્ઞા આપો.” “આ સત્ય પ્રતિજ્ઞાવાળી છે' એમ માનતા પતિએ જવાની રજા આપી. એટલે શ્રેષ્ઠ આભૂષણો પહેરીને જતી હતી, ત્યારે નગરની બહાર ચોરોએ દેખી. “મહાનિધિ પ્રાપ્ત થયો” એમ બોલતા ચોરોએ પકડી, એટલે તેણે પોતાનો સદ્ભાવ જણાવ્યો ચોરોએ કહ્યું, “ભલે જલ્દી જા, પરંતુ પાછી આવે, ત્યારે અમો તારાં આભૂષણો લૂટીને નાસી જઈશું.” “ભલે, એમ કરીશ” એમ કહીને આગળ ચાલી અને અર્ધમાર્ગે આવી ત્યાં ચંચળ કીકીથી ઉછળતા નેત્રવાળા, રણઝણ શબ્દ કરતા લાંબા દાંતવાળા, પહોળા કરેલા ભયંકર મુખ પોલાણવાળા, લાંબા કાળથી ભૂખ્યો છું, માટે “આવ આવ' એમ બોલતા,અત્યંત ભયલાગે તેવા શરીરની બીહામણી આકૃતિવાળા, જેની સામું દેખી ન શકાય તેવા રાક્ષસને જોયો. તેણે પણ પકડીને રોકી, એટલે તેને પણ પોતાનો પરમાર્થ જણાવ્યો, એટલે છોડી. બગીચામાં જઈને સુખેથી સૂતેલા માળીને જગાડીને કહ્યું કે, “હે સુંદર દેહવાળા ! તે હું અત્રે આવી પહોંચી છું.” માળીએ કહ્યું કે, આવા રાત્રિના સમયે આભૂષણ પહેરેલી એકલી કેવી રીતે આવી શકી ? આ પ્રમાણે પૂછાએલી બાલાએ જે બન્યું હતું તે જણાવ્યું, ત્યારે માળી વિચારવા લાગ્યોકે, અહો !
ખરેખર સત્ય પ્રતિજ્ઞા પાળનારી આ મહાસતી છે.” એમ વિચારતાં તેના ચરણમાં પડી નમસ્કાર કરી માળીએ તેને મુક્ત કરી.ત્યાર પછી રાક્ષસ પાસે પહોંચી અને માળીનો બનેલો વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. “અહો ! આ કુમારી મહાપ્રભાવવાળી છે.” એમ કહીને છોડી દીધી. રાક્ષસ પણ પગે પડ્યો. ત્યાંથી મુક્ત થઈને ચોર પાસે ગઈ અને પહેલાંનો બનેલો સર્વ વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. ચોરોએ પણ અતિશય પ્રભાવવાળી દેખી તેના તરફ ઉત્પન્ન થયેલા પક્ષપાતવાળા તેઓએ પગે પડીને આભૂષણ સહિત પોતાના ઘરે વિદાય કરી. હવે આભૂષણ સહિત, અક્ષત