________________
૫૪૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ શ્રેણિથી દુર્ગમ, ફણસ, અન્નાસ, આલુ, ઝિઝિણી લતા વગેરેથી માર્ગ એવો ઢંકાઈ ગયો હતો કે, પગ-સંચાર ક્યાંથી કરવો ? તે સમજ પડતી ન હતી-તેવું વિષમ અરણ્ય હતું.
ત્યાર પછી મોટા પર્વતોની ગહુફામાં સિંહો ગર્જના કરતા હતા, તેને ગણકાર્યા વગર, ઘોર બોલાવતા સૂતેલા વાઘોને હિંમતથી નિહાળતો, સિંહોનાં પૂછડાં અફળાવાથી કંપાયમાન વૃક્ષો ઉપર રહેલા પક્ષીઓના શબ્દોના ઘોંઘાટથી જેમાં દિશાચક્રો મુખર થયેલાં છે, એવા અરણ્યને જોતા જોતા જ્યારે કેટલીક વનભૂમિ સુધી પહોંચ્યો, ત્યારે આગળ એક ઉત્તમ હાથીને જોયો. તે કેવો હતો ? વિજળીયુક્ત જેમ મેઘ હોય, તેમ જેનાકંઠ-પ્રદેશમાં સુવર્ણની સાંકળ હતી, બગલાની શ્રેણીયુક્ત જેમ મેઘ હોય, આકાશ માફક તેના કાનમાં ઉજવલ શંખોની માલા હતી. લાંબો બીજના ચંદ્ર સમાન સ્વચ્છ શ્રેષ્ઠ અંકુશ જેની કાંધ પર રહેલો છે. મનોહર ઘંટિકાના અવ્યક્ત અવાજથી ઉંચી કરેલી ગ્રીવાવાળા હરણિયાને દેખતો હોય તેવા અતિશય આશ્ચર્યના કારણભૂત મહાહાથીને રાજાએ દેખ્યો. આવા નિર્જન અરણ્યમાં આવા પ્રકારનો હાથી કેમ આવ્યો હશે? એમ વિચારતા તેને નિર્ભય સિંહ માફક જોયા પછી હાથીએ પોતાનો શુંડાદંડ ઉંચો કર્યો અને તરત રાજા પાસે આવ્યો. રાજાએ પણ લાંબા કાળ સુધી તેની સાથે ક્રિીડા કરીને વશ કર્યો.
હવે આકાશ-મંડલથી રાજાના કંઠમાં એકદમ ગુંજારવ કરતા મધુરની શ્રેણીવાળી અપૂર્વ કળાથી ગુંથેલી પુષ્પની માળા પડી. વિસ્મય પામેલા રાજાએ તરત જ આકાશમાં જોયું, તો ચાલતી એવી યુવતીઓ એમ બોલતી સંભળાઈ કે, “સુંદર કર્યું. ત્યાર પછી વિસ્મયરસને અનુભવતો, સ્થિર કરેલા આસન-બંધવાળો, પુષ્પમાળાથી શોભિત ખભાવાળો,મન અને પવન-સમાન વેગવાળા મહાહાથીએ જેના માર્ગના પરિશ્રમનું દુઃખ શાંત કરેલ છે, એવા રાજા તેને ઉત્તરદિશામાં લઈ ગયો. અતિ દૂર પહોંચેલા અને કંઈક તુષા અને તડકાનો સંતાપ પામેલા રાજાએ આગળ નજર કરી, તો વિવિધ જાતિના પક્ષીઓના કિલકિલાયુક્ત ઉંચે ઉછળતા મોટા કલ્લોલોની શ્રેણિથી કંપાયમાન, વિકસિત નીલકમલથી જેનું નિર્મલ જલ ચલાયમાન થયું છે. તાજી ચમકદાર વનરાજીથી જેના છેડાના વિભાગો શોભાયમાન છે; એવું એક મહાસરોવર જોવામાં આવ્યું. લાંબા કાળથી બંધુનો વિયોગ થયો હોય અને અણધાર્યો તે જોવામાં આવે અને જે આનંદ થાય તેવો આનંદ પામેલ હર્ષ પામેલા વદનકમળવાળા રત્નશિખરાજા હાથીને તે સરોવર તરફ લઈ ગયો. તૃષાથી ખેદ પામેલો રાજા હાથી પરથી નીચે ઉતરીને તરત જ સરોવરમાં ગયો, જળપાન કરી સ્વેચ્છાએ રાજા હાથી સાથે ક્રીડા કરવા લાગ્યો. વલી હાથીને છોડીને મહામસ્યની જેમ જળમાં ડૂબકી મારી અંદર આળોટી જળ ઉછાળવા લાગ્યો. એમ કરી છેવટે સ્નાન કરી, સરોવરમાંથી બહાર નીકળ્યો, એટલામાં વનદેવતા સમાન એક રમણીએ મહાકિંમતી ઉત્તમ જાતિનાં વસ્ત્રો લાવીને આગળ ધર્યા. ત્યાર પછી સર્વ અંગોપાંગોમાં પહેરવા લાયક સર્વ આભૂષણો આપ્યાં. વળી પુષ્પ, વિલેપન સાથે કપૂર, એલચી, કંકોલયુક્ત પાનબીડું તંબોલ આપ્યું. વળી કહ્યું કે, અપૂર્વ દેવનું સ્વાગત કરીએ છીએ રાજાએ પુછયું કે, હું અપૂર્વ દેવ કેવી રીતે ? ત્યારે તે સુંદરીએ કહ્યું કે“દેવતાઓની આરાધના લાંબા કાળ સુધી કરીએ, ત્યારે તે સર્વ દેવતાઓ શાંતિ આપે કે ન