Page Text
________________
૪૭૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ પાસત્યાદિની) પાસે હોય, ત્યાં તેની તેટલા ભાવથી ભક્તિથી પૂજા કરવી. તે રૂપ ભાવ. ગચ્છના રક્ષણ માટે ભાવિષ્યકાળમાં જરૂર પડે તેવા કુશળ આયુર્વેદ જાણકાર અથવા તો ભવિષ્યનો કાળ જાણવામાં કુશળ એવા આચાર્યે સુખે શીલ-સંયમનું પાલન થાય, તેવી રીતે સર્વ ગવેષણાઓ કરવી જોઇએ. કારણ ઉત્પન્ન થાય, ત્યારે જે બંને પ્રકારનાં કૃતિકર્મ-વંદન પાસત્યાદિકને ન કરે, તો તેને ચતુર્ગુરુ પ્રાયશ્ચિત્તની આરોપણા કહેલી છે. (૮૪૨)
આ વિષયનું દષ્ટાંત કહેવાની ઇચ્છાવાળા કહે છે – '૮૪૩–અહિ જે આગળ કહીશું, તે અગીતાર્થની અનુવૃત્તિ-અનુસરવારૂપ યુક્તિ યુક્ત ઉદાહરણ કહીશું, તે ચાલુ વાતને બરાબર બંધ બેસતું થશે. તે જ કહે છે–સુબુદ્ધિ નામના મંત્રીની બુદ્ધિથી રાજા ગાંડો ન હતો, પણ બહારથી ગાંડો બની ગયો, પણ અંદરથી તો ડાહ્યો હતો-એવો કોઇક રાજા રાજ્યથી ભષ્ટ્ર ન થયો. (૮૪૩) ચાર ગાથાથી આ દૃષ્ટાંત વિસ્તારથી કહેવાય છે.
(સુબુદ્ધિમંત્રીનું દૃષ્ટાંત) ૮૪૪ થી ૮૪૭–પૃથ્વીપુર નામના નગરમાં પૂર્ણ નામના રાજા અને સુબુદ્ધિ નામનો મંત્રી હતો. કોઈક ભવિષ્યવત્તાને ભાવિકાલનું જ્ઞાન થયું કે, આ મહિના પછી વરસાદ વરસશે, તેનું જળપાન કરવાથી લોકોને ગાંડપણ ઉત્પન થશે. રાજા પાસે હકીક્ત નિવેદન કરી. રાજાએ લોકોને પડહથી જાહેર કર્યું કે, “સર્વેએ પોતાના સાધન પ્રમાણે જળ સંગ્રહ કરી લેવો.” એટલે સર્વે લોકોએ તે પ્રમાણે કર્યું. કહેલ સમયે વરસાદ પડ્યો. લોકોએ તેનું પાન નિ કર્યું. સંગ્રહ કરેલું જળ જેનું વહેલું ખલાસ થયું, તેઓ નવીન વરસાદનું પાણી પીવા લાગ્યા. ઘણા લોકોએ તે જળપાન કર્યું, એટલે મોટા વર્ગ ઉન્માદી બની ગયો. સામંતાદિક લોકોએ ઘણું જળ સંગ્રહેલું હતું, છતાં તે પણ વપરાઈ ગયું, એટલે ન છૂટકે આ દૂષિત વૃષ્ટિજળ પીવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થયો. તેઓએ પણ તે જળપાન કર્યું હવે જુનું જળ તો માત્ર રાજા પાસે હતું, બીજા કોઈ પાસે ન હતું. એટલે એકલો રાજા સર્વે કરતાં વર્તનમાં જૂદો પડી ગયો. તે તો ડાહ્યાપણાની જ ચેષ્ટા કરતો હતો પેલા સર્વે લોકો તથા સામંતોને રાજાની ચેષ્ટા પોતાનાં કરતાં ભિન્ન દેખાઈ, પોતાના સમાન રાજા વર્તન કરતો નથી, એટલે કોઈ પણ રાજાની ચેષ્ટા આપણી સાથે મેળ ખાતી નથી. એટલે સામંતો અને લોકોએ મંત્રણા કરી કે,
આ રાજા આપણે છીએ, તો રાજયસુખનો અનુભવ કરે છે. આપણા મતને ન અનુસરનાર કેટલો લાંબો કાળ તે રાજયસુખનો અનુભવ કરે છે. માટે પકડીને તેને બાંધો.' એમ મંત્રણા કરતા તેમને સાંભળીને મંત્રીની બુદ્ધિમાં જ્ઞાન થયું. ત્યાર પછી (ગ્રંથાત્ર ૧૨,૦૦૦) મંત્રીએ રાજાને સલાહ આપી કે, રાજય જીવિતના રક્ષણનો એક જ ઉપાય છે કે, આ સર્વ ગાંડાઓને આપણે અત્યારે અનુસરી લેવું. એટલે જુનું જળપાન કરી કૃત્રિમ ગાંડપણ કરવા લાગ્યા. રાજા તેઓ સાથે ભળી ગયો. એટલે પેલા સર્વને થયું કે, ગાંડો નથી, પણ આપણા જેવો ડાહ્યો જ છે. આથી તેઓ સર્વે સંતોષ પામ્યા. રાજય સ્થિતિ પૂર્વ માફક નિશ્ચલ ટકી રહી. સમયે
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |