________________
૪૩૭
હોય છે. જે કારણ માટે પોતાની કાંતિનું હરણ કરનાર લંછનને ચંદ્ર ત્યાગ કરતો નથી. અમૃતની મૂર્તિ-સમાન ઉત્તમ પુરુષો પ્રિય સિવાય બીજું બોલવાનું જાણતા નથી. ચંદ્ર અમૃત સિવાય બીજું કંઇ પણ ઝરાવવાનું સમજે છે ખરો ? તો નિષ્કારણ ગુણવત્સલ પિતા સમાન એવા તે રાજાનાં વચનને હું કેમ માન્ય ન કરું ?
હવે તે વખતે દત્ત આવી પહોંચ્યો. એટલે હર્ષથી જયસેનકુમાર કહેવા લાગ્યો કે, આજે તો અમોને તારા વચનમાં વિશેષ પ્રતીતિ ઉત્પન્ન થઇ. કારણ કે, ‘આ રાજા આટલા વિનમ્ર ન્યાસંપન્ન સુંદર વચનના વૈભવવાળા, દાક્ષિણ્ય, વિનય, ઉચિત સમજનારા એવા દેવને વિષે અપૂર્વ ગુણો છે, તો પણ હજુ તેમને પોતાના ગુણોમાં તેટલો સંતોષ નથી, જેટલો પારકાના ગુણોમાં અનુરાગ છે. અથવા તો મહાનુભવો આવા પ્રકારના જ સ્વભાવવાળા હોય છે. જે માટે કહેલું છે કે- ધીરપુરુષો ભુવનમાં ભરેલા મોગરાના સરખા ઉજ્જવલ અનેક ગુણોથી ભરેલા હોય, તેની પ્રશંસા કરવાનો પ્રસંગ આવ્યો હોય, તો તેમાં તેના કરતાં ઘણો જ આનંદ માણે છે. શ્રેષ્ઠનિધિની જેમ અત્યંત અદ્ભુત ગુણરત્નો વડે દેવનું ચરિત્ર પૂર્ણ છે. પ્રત્યક્ષ દેખાતા એવા તેમના ચરિત્રને દેખીને અહિં કોને તે હર્ષનું કારણ ન બને ? સ્નેહપૂર્ણ નેત્રોથી માત્ર મારા ગુણો જ દેખે છે. અથવા તો સ્વભાવથી નિર્મલ એવા સજ્જનનાં હૃદયો સહેલાઇથી ગ્રહણ કરી શકાય છે. નિર્મલ દર્પણતલમાં કોણ પોતાનું પ્રતિબિંબ ન પાડી શકે તું વિજયરાજનો પુત્ર છે, તે કા૨ણે તારે આવા જ હોવું ઘટે. આમ્રવૃક્ષથી કદાપિ લિંબોળી ફળ મેળવી શકાતું નથી. આ સમયે કાલનિવેદક પુરુષે ઉક્તિ સંભળાવી કે-‘સાકરનાં ચૂર્ણમાં પૂર્ણ ધીનું મંથન કરાય છે, ખાંડમાં મિશ્રણ કરેલ સાથવાની કુંડીમાં ઘણું ધી રેડાય છે, મસાલાદાર કઢેલું દૂધ તો આપના હસ્તમાં પડેલું પ્રાપ્ત કરો છો.'
જે કારણથી દૈવે સજ્જનના કુટુંબને તેવા પ્રકારનું નિર્માણ કરેલું હોય છે કે, કયાં ગુણના સમુદ્ર એવા શંખરાજા વસે છે અને કયાં દ્વીપાંતરમાં વિજયરાજા વસે છે, પરંતુ દૈવયોગે બીજા દ્વીપોમાંથી આવીને પણ રત્નોનો સુંદર યોગ થવા સમાન આ બંનેનો યોગ થયો છે.”
ત્યાર પછી કાલનિવેદકે સમય જણાવ્યો, એટલે સર્વે મહેલમાં આવ્યા, રોમાંચિત દેહવાળાએ તેમનો મહાન્ સત્કાર કર્યો. પંડિતોને યોગ્ય સભાને અનુરૂપ સુંદર વાર્તા-વિનોદ કરતા તેઓએ કેટલોક સમય પસાર કર્યો ત્યાર પછી પ્રસન્નતા પામેલા તેઓ પોતપોતાના સ્થાને પહોંચ્યા. દાન આપ-લે કરવામાં તત્પર બનેલા, સ્નેહ વૃદ્ધિ પામે, તેવાં વચનો પરસ્પર બોલવામાં, એકબીજાના ચિત્તને અનુસરતા એવા તેઓના દિવસો પસાર થવા લાગ્યા. એ પ્રમાણે કેટલાક દિવસ પછી જ્યારે પ્રશસ્ત દિવસે ગ્રહો જ્યારે ઉચ્ચ સ્થાનમાં રહેલા હતા, આકાશતલ નિર્મલ હતું, વિવિધ પ્રકારનાં વાજિંત્રો વાગતાં હતાં, વાજિંત્રોના શબ્દાનુસારે વારાંગનાઓનું નૃત્ય ચાલતું હતું, નાટક જોવા માટે લોકો આકર્ષતા હતા, લોકોનાં મન અને નયન જેમાં સંતોષ પામતા હતા, જેમાં તોષ પામેલી કામિનીઓનાં એકઠાં થયેલા મુખકમળોથી આંગણાનું સ્થાન શોભાયમાન બનેલું છે. જેમાં ભોજન-સામગ્રીથી ભાવિત થયેલા -