________________
૪૨૭ કરીને તત્કાલ વિનયંધરની સ્ત્રીઓને છોડી દીધી. જયારે તેઓએ મુક્ત કરી ત્યારે ફરી તેઓનાં રૂપો સ્વાભાવિક-અસલ હતાં, તે જ થઈ ગયાં. જેની આશાઓ ભાંગી પડી છે, એવો કારણ જાણવાની જિજ્ઞાસાવાળો તેરાજા હંમેશાં ચિંતાસાગરમાં ડૂબેલો રહેતો હતો. કોઈક દિવસે સાંભળ્યું કે, ઉત્તમજ્ઞાન-સંપત્તિના નિધાનભૂત એવા સૂરસેન નામના આચાર્ય ભગવંત નગરના મનોહર ઉદ્યાનમાં સમવસર્યા છે. પૌરલોકો અને પોતાના પરિવાર સહિત હર્ષ પામેલો તે રાજા તેમનાં દર્શન-વંદન કરવા માટે ચાલ્યો. ત્યાં પહોંચી હર્ષપૂર્વક વંદના કરી નીચેબેઠો. ભગવંતે ધર્મકથા શરૂકરી.મોહ-કંદને ઉખેડનાર એવી ભગવંતની દેશના સાંભળ્યા પછી યોગ્ય સમય મળ્યો, એટલે રાજાએ આચાર્યભગવંતને પૂછયું કે, “હે ભગવંત ! પૂર્વભવમાં વિનયંધરે એવું શું પુણ્યકાર્ય કર્યું કે, દેવાંગનાઓના રૂપને જિતનાર એવા રૂપવાળી કન્યાઓ તેને જલ્દી પ્રાપ્ત થઈ. આ પ્રમાણે જયારે રાજાએ પ્રશ્ન કર્યો, ત્યારે નગરલોકો અને પ્રિયાસહિત વિનયંધર એમ સર્વે કૌતુકથી ગુરુવચન સાંભળવા માટે આવી પહોંચ્યા.
હવે દુંદુભિ સમાન ઘોષવાળા, પર્ષદાના લોકોને ઉત્પન્ન કરેલા મહાતોષવાળા, પરહિત કરવાના સ્વભાવવાળા એવા કેવલી મહર્ષિએ યથાસ્થિત વિનયંધર કુમારનો પૂર્વભવ તેમ જ તેની પત્નીના પૂર્વભવો કહી સંભળાવ્યા. તેમ જ દેવતાના પ્રભાવથી વિરુદ્ધ રૂપ વિકુવ્યું હતું, તેપણ જણાવ્યું. દેશના સાંભળીને તરત જ ભવ્યાત્માઓ તેમ જ રાજાદિક નગરલોકોને તીવ્ર સંવેગ -ભાવના પ્રગટ થઈ.તેમ જ વિષયતરફ વૈરાગ્ય થયો. લોકોનાં મનને આનંદ આપનાર એવા મહાઆડંબર પૂર્વક દીક્ષા અંગીકાર કરી અને અનુક્રમે શાશ્વત મોક્ષ સ્થાનક પ્રાપ્ત કર્યું. આ પ્રમાણે પોતે અનાચારના ત્યાગ ના કારણભૂત અકરણે નિયમ” ગ્રહણ કરવો, બીજાઓએ પણ આ ઉદાહરણથી તેવો નિયમ ગ્રહણ કરવો. આ કથાનક સંબંધી સંગ્રહગાથાનો અર્થ વિસ્તારવાળા આ કથાનકથી સુખેથી સમજી શકાય તેવો હોવાથી અતિ વિસ્તારના ભયથી અમે સંગ્રહગાથાઓની વ્યાખ્યા અહિં કરી નથી. (૧૦૦) (૭૨૮).
આ પ્રમાણે રતિસુંદરી, બુદ્ધિસુંદરી હિસુંદરી અને ગુણસુંદરીનું કથાનક સમાપ્ત થયું.
આ પ્રમાણે દેશવિરતિની અપેક્ષાએ “અકરણ નિયમ' વિષયક ઉદાહરણો જણાવીને સર્વવિરતિમાં તેનું વૈશિષ્ટય કહેવાની ઇચ્છાવાળા કહે છે –
૭૨૯ - દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકમાં જિંદગી સુધી “પરપુરુષનો ત્યાગ કરવા રૂપ “અકરણનિયમ' સંબંધી રતિસુંદરી વગેરેના શીલપાલક કરવા રૂપ નિયમનો સદ્ભાવ જણાવ્યો. એટલે દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકમાં પાપ ન કરવા રૂપ નિયમ સંભવે છે. જયારે સર્વવિરતિરૂપ ગુણસ્થાનક વિષે જિંદગી સુધી સમગ્ર પાપના ત્યાગરૂપ વિશેષ પ્રકારનો “અકરણ નિયમ” હોય છે. (૭૨૯) અહિ હેતુ જણાવે છે –
(પાપ-અકરણનો નિયમ અને ભાવાર્થ) ૭૩૦ - જે કારણથી તે સર્વવિરતિ લક્ષણ “અકરણ નિયમ પરિણામ-વિશેષ સ્વરૂપ