________________
૧૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
સમાન વર્ષોંન-કમળ દેખીને બોલી ઉઠ્યો કે, મેં આ અપકૃત્ય કર્યું કે, આવા નિરપરાધી સજ્જન સ્વરૂપવાળા કોઈ મનુષ્યને મેં મારી નાખ્યો. ખરેખર મારા બાહુબલને અને મારા ખોટા કુતૂહળને ધિક્કાર થાઓ.’
•
એમ પશ્ચાત્તાપમાં પરવશ બનેલો ‘હવે મારે શું કરવું ?' તેમ કુમાર વિચારવા લાગ્યો. બીજી દિશામાં નજર કરતાં કુમારે ઊંચા અદ્ધર પગ બાંધેલા, ધૂમ્રપાન કરતા પ્રધાનવિદ્યાની સાધના કરતા કોઈક પુરુષનું મસ્તક સિવાયનું ધડ જોયું. એટલે કુમારને અધિક દીલગીરી થઈ અને કહેવા લાગ્યો કે, ‘મેં આની વિદ્યા-સાધનામાં વિઘ્ન કર્યું. હવે મારે તેનો શો પ્રતિઉપાય કરવો ? આ પ્રમાણે ઝુરાતા હૃદયવાળા કુમારે આગળ ચાલવા માંડ્યું, ત્યારે સીધા સરળ આકારવાળા શાલવૃક્ષોના સમૂહથી શોભતું એક ઉદ્યાન જોયું. સર્વ ઋતુમાં થતા વિકસિત વૃક્ષોના પુષ્પસમૂહની સુગંધથી બહલાતું જેથી કરીને ભ્રમરોનાં ટોળાં આવીને ગુંજા૨વ કરતાં હતાં, તે કારણે ઉદ્યાન હંમેશાં શોભતું હતું. તેમ જ ત્યાં ઊંચા તાડના વૃક્ષોની શ્રેણી પવનથી કંપાયમાન થતી શોભતી હતી. જાણે કુમારનું નવું રૂપ જોવાથી વિસ્મયરસથી મસ્તક ભાગ ધૂણાવતી કેમ ન હોય તેમ જણાતી હતી. તે ઉદ્યાનમાં મોટાં પત્ર અને નવીન કુંપળોથી યુક્ત અશોક વૃક્ષના સમૂહથી વીંટળાયેલ, જેના ઉપર ધ્વજા ફરકી રહી છે, એવો સાતમાળનો મહેલ કુમારે જોયો. પોતાની ભીંતોની ફેલાતી કાંતિરૂપી જળથી ધોવાયેલા દિશાઓવાળા અર્થાત્ મહેલ રત્નોની ભીંતોવાળો ચમકતો હતો. મહેલની ઉંચાઈ એટલી ઊંચી હતી કે સૂર્યરથ મહેલના શિખરોથી સ્ખલના પામતો હતો. તેની બાજુમાં રહેલ સરોવરના જળવડે ઠંડા થયેલ પવનથી તાપનો ઉકળાટ શાન્ત કરનાર જેના તલમાં મણિઓ જડેલા છે, એવું સરોવર પણ દેખ્યું. તે મહેલનાં પગથીયાં ચડતો ચડતો અનુક્રમે સાતમા માળે પહોંચ્યો, તો ત્યાં કમલપત્ર સરખા નેત્રવાળી લાવણ્યજળ-પૂર્ણ સમુદ્ર ન હોયતેવી સુન્દર કન્યા દેખી. એટલે તેના રૂપથી આકર્ષિત થયેલો ફરી ફરી નેત્ર વિકસિત કરીને જોતાં જોતાં એમ વિચારવા લાગ્યોકે, ‘બ્રહ્માજીએ કોઈક ઉત્તમ પ્રકારનાં પરમાણુઓ એકઠાં કરી અમૃતનું મિશ્રણ કરી પોતાનું ઉત્તમ પ્રકારનું શિલ્પ જણાવવા માટે જ નક્કી આ રૂપનું નિર્માણ કર્યું છે - એમ હું માનું છું.'
તેના મુખ પર ઇર્ષ્યા રાખનાર ચંદ્રનો ખરેખર એના ચરણોએચૂરો કરી નાખ્યો છે, નહીંતર પગના નખોના બાનાથી કડકા કડકા થયેલો કેમ દેખાય છે ? તે કન્યાના નિતંબોએ ગંગાના રેતીના કિનારાને જિતી લીધો હતો. અને ત્રણે જગતને જિતવાથી થાકેલા કામદેવને સુવાનું સ્થાન હોય તેવા શોભતા હતા. તેનો કટીનો મધ્યભાગ કામગજેન્દ્રની સૂંઢથી પકડેલો હોવાથી પાતળો થયેલો જણાય છે અને મધ્યભાગમાં રોમરાજી છે, તે હાથીના મદજળની રેખા હોય એમ જણાય છે. સ્વભાવથી ગંભીર નાભિ તો જગતનોવેધ કરનાર કામદેવની વાવડી હોય તેમ લોકો માને છે. તે કન્યાએ પોતાના શરીરથી ત્રણે જગતને જિતેલા છે, તેથી જ વિધાતાએ તેના ઉદરમાં ત્રિવલીના બાનાથી ત્રણ રેખાઓ આંકી છે.તેના ઉન્નત પીન-પુષ્ટ સ્તનમંડલયુક્ત વક્ષ-સ્થલની શોભા ને કોણ પામી શકે કે જે કામદેવને જુગાર રમવાના ફલક સમાન જણાતી હતી. તેના બે બાહુઓ કલ્પવૃક્ષની લતાઓ માફક શોભે છે. સ્નિગ્ધ રૂપાળા