Page Text
________________
૨૯૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ પ્રકારનો હિતાહિત-વિવેકરહિત મતિવાળો બન્યો. એમ કરતાં શીતલ(શિથિલ)-વિહારીપણામાં ઉપાર્જન કરેલ પાપકર્મ ખપાવીને કૌશાંબી નગરીમાં બ્રાહ્મણપુત્ર થયો. ચૌદવિદ્યાનો પારગામી બનવા છતાં રાજસભા કે મહાજનના સ્થાનમાં ક્યાય પણ ગૌરવ મેળવી શકતો ન હતો. તેથી તેને ચિંતા થઈ કે, “મેં તેવો કોઈ અપરાધ ન કરેલો હોવા છતાં પણ લોકો મારા તરફ અવજ્ઞાવાળા કેમ જણાય છે ? તે સમયેત્યાં કોઈક અરિહંત ભગવંત સમવસર્યા, દેશના સાંભળી અને અંતે તેણે દીક્ષા અંગીકાર કરી. ભગવંતને લોકઅવજ્ઞાનું કારણ પૂછયું કે, “ક્યા નિમિત્તે હું તિરસ્કાર પામું છું ?' ભગવંતે શિથિલવિહારરૂપ આગળનો વૃત્તાંત કહ્યો, એટલેતીવ્ર વૈરાગ્ય થયો. ત્યાર પછી સમગ્ર સાધુઓના સુંદર આચારોમાં વિશેષ ઉદ્યમવંત અને ઉપયોગવાળો બન્યો. કોઈક સમયે તેના સતત જાગૃત અને ઉદ્યમ સંબંધી ઇન્દ્ર સ્તુતિ કરી. એટલેઈન્દ્રની વાતમાં શ્રદ્ધા ન કરનાર એક દેવે હાથીનું રૂપ વિદુર્વાને ઈર્યાસમિતિરૂપ પ્રથમ સમિતિની પરીક્ષા કરવાનું આરંભ્ય. કેવી રીતે ? માર્ગમાં ચાલતીકીડીઓના રક્ષણમાં જેનું ચિત્ત રહેલું છે, એવા તે સાધુને હાથીએ સૂંઢથી ઉચે ઉપાડી નીચે નાખ્યો. ભૂમિ પર પડવા છતાં પોતાની વેદનાને ગણકાર્યા વગર માત્ર કીડીઓની રક્ષાથી પરિણતિથી આ જીવોનું રક્ષણ કરવું અશક્ય છે, પોતાની કાયાથી તેને ઉપદ્રવ થાય છે, તે દેખે છે. પોતાના જીવિતથી નિરપેક્ષ બની વારંવાર મિથ્યાદુક્ત આપે છે તેથી જે સંવેગની વૃદ્ધિ થઈ અને તેના યોગે તેના બે ગતિનાં પાપકર્મો વિચ્છેદ ગયાં, એટલે તે ગતિ અપાવનાર કર્માનુબંધનો વિચ્છેદ થયો. ત્યાર પછી સૌધર્મ આદિ દેવલોકમાં, શુભ મનુષ્યભવોમાં પોતાની અવસ્થાને ઉચિત અનુષ્ઠાન પાલન કરવામાં સાવધાન થયો. સાત દેવભવો અને કૌશાંબીમા બ્રાહ્મણપુત્રના જન્મથી માંડી આઠમા મનુષ્યભવમાં ચક્રવર્તી થઈ સિદ્ધિ પામ્યા. (૪૨૮) પ્રસંગાનુયોગે કહે છે –
૪૨૯ - તે સિવાય બીજા પ્રશસ્ત પરિણતિવાળા અતિચારવાળા છતાં પીઠ, મહાપીઠ આદિકની જેમ અતિચારના ફલરૂપ સ્ત્રીપણાનું આદિ કર્મ ભોગવીને નિર્મળ માર્ગમા તત્પર બની અનંતાભૂતકાળમાં અનંતા જીવો સિદ્ધિ પામ્યા. (૪૨૯) ઉપસંહાર કરતા કહે છે –
(દ્રવ્યઓષધ સાથે ભાવ ઔષધનું સ્વરૂપ) ૪૩૦ - આગળ કહેલા ઔષધના ઉદાહરણ અનુસાર હંમેશાં વિધિયુક્ત ધર્માનુષ્ઠાનો કરવાં. નિપુણબુદ્ધિથી, લાંબી સૂક્ષ્મ વિચારણાપૂર્વક એટલે અત્યારે આ માટે સમય યોગ્ય છે કે કેમ ? સમય, અસમયના પ્રયોગને આશ્રીને વિધિનું હંમેશાં પરિપાલન કરવું ઉચિત છે. (૪૩) તે જ ફરી વિચારે છે –
૪૩૧ - નવો તાવ આવ્યો હોય ત્યારે ઔષધ લેવાનો પ્રયોગ કરવો, તે નિરર્થક ગણેલો છે, ચાલુ વ્યાધિમાં તે સમય ઔષધદાન માટે અસમયનો પ્રયોગ છે. કેમ કે, તે વખતે આપેલું ઔષધ વ્યાધિનોકોપ કરનાર વધારનાર થાય છે. સુંદર ઔષધ છતાં વ્યાધિ મટાડનાર સફળ ઔષધ છતાં સમય પાકેલા ન હોવાથી અપકાર કરનાર થાય છે. આ વાત લોકોમાં અને આર્યુવેદ શાસ્ત્રોમાં પણ પ્રસિદ્ધ છે. (૪૩૧).
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |