Page Text
________________
૨૬૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
પૂછયું. અતિકુતૂહલ-તત્પર સભામાં વગપ્રસંગે પ્રશ્ન કર્યો-‘કોને કેવા પ્રકારનું અપૂર્વ સુખ કે દુઃખ ઉત્પન્ન થશે ?' નિમિત્તિયાએ કહ્યું કે, ‘મંત્રીને મારી-પત્નીનુ દુઃખ આવી પડશે.' રાજા ક્યારે ? નિમિત્તિયો-એક પખવાડિયામાં. ત્યારપછીરાજા અને સભાજનો એકદમ મૌન બની ગયા.ત્યાર પછી સભામાંથી નીકળી જઈને સમયે મંત્રીએ નિમિત્તિયાને પોતાના ઘરે આદરથી બોલાવ્યો. એકાંતમાં પૂછ્યું કે, ‘મારું-પતન ક્યાંથી અને શાથી થશે ?'
નિમિત્તિયો-પુત્રદોષથી અને તે માટે તેને કુસ્વપ્ન આવશે, તે તેની પ્રતીતિ સમજવી. ત્યાર પછી નિમિત્તિયાનીપૂજા-સત્કાર કર્યા. આ વાત બીજા કોઈને ન કહેવી. તેને મના કરી સ્વપ્નથી નિર્ણય થયો. પુત્ર સાથે વિચારણા કરી અને તેને મંજૂષામા પૂરીને એક પખવાડિયાની ખાવા-પીવાની અને બીજી વ્યવસ્થા કરી સમજણ પાડી. ઉપર તાળાં માર્યા. ત્યાર પછી મંત્રીએ કહ્યુ કે, ‘આ મારું ધન આપ સાચવવા સ્વીકારો.' રાજા ના કહે છે, છતાં મંત્રીના આગ્રહથી મંજૂષા રાજકુલમાં લાવ્યા. મંત્રીએ રાજાને કહ્યું કે- ‘સર્વ સાર વસ્તુઓ આ પેટીમાં છે.'
રાજા પ્રયોજન ?
મંત્રી- તો પણ હે દેવ ! એક પંખવાડિયા માટે આપ રક્ષણ કરાવો. ત્યાર પછી દ્વારમાં બીજાં તાળાં અને ઉ૫૨ મુદ્રા કરાવી દિવસથી રાત્રિ સુધી પહોરે પહોરે સંભાળ રાખનારા પહેરેગીરો રાખ્યા. એ વ્યવસ્થા થયા પછી તેરમા દિવસની રાત્રિએ રાજાની પુત્રીનો અકસ્માત્ વેણિચ્છેદ થયો. ‘આ કાર્ય મંત્રીના પુત્રે કર્યું છે.' એવો લોકોમાં પ્રવાદ ફેલાયો. પુત્રીનું રુદન જાતે દેખ્યું, એટલે જિતશત્રુ રાજાને મહાકોપ પ્રગટ્યો. તરત જ એ મંત્રીપુત્રનો ઘાત કરવાની રાજાએ આશા કરી, અથવા તેનો એકલાનો ઘાત કરવાથી શું ? માટે મંત્રીના સર્વકુટુંબનો અગ્નિ સળગાવી બાળી ભસ્મ કરો. કારણ કે, આવા ઉન્મત્ત થઈને આવા અધમ આચરણ કરે છે. ત્યાર પછી મંત્રીગૃહે શું કર્યું ? કુટુંબને પકડવાનું આરંભ્યું. મંત્રી-પરિવાર સાથે ઝગડો કર્યો. મંત્રીએ કહ્યું કે, ‘હુંરાજાની જાતે મુલાકાત લઉં છું.' રાજાને મળ્યા, એટલે મંત્રીએકહ્યું કે - ‘પ્રથમ આપ મંજૂષા તપાસી લો, જેથી આપ જાણી શકશો કે, મારા પુત્રથી કે બીજા કોઈથી આ કાર્ય થયું છે, તે આપ યથાર્થ જાણી શકશો.' ત્યાર પછી રાજા મંજૂષા ખોલવા માટે ગયા. મુદ્રાઓ, તાળાંઓ અખંડ દેખ્યાં પછી પેટી ખોલી અને તેની તાલ-તપાસ કરી, તો તેમાં છૂરિકાસહિત અને વેણી હાથમાં હતી,તેવા મંત્રી પુત્રને જોયો. તે દેખવાથી ભય થયો કે, સંભવિત વસ્તુ કેવી રીતે બની ?' આ પ્રમાણે તર્ક-વિતર્ક કરવા પૂર્વક વિચારણા કરવા લાગ્યા. ત્યારે મંત્રીએ કહ્યુ કે, જેઓ આની વ્યવસ્થા -રક્ષણ કરનાર છે,એવા દેવ જ આનો પરમાર્થ જાણી શકે.’ તેથી લોકોને આશ્ચર્ય થયું કે, ‘આવું કંઈ દેખ્યું કે સાંભળ્યું નથી.' પછી મંત્રીને પૂછ્યું, રાજાએ તેની પૂજના કરી. મંત્રીએ કહ્યુંકે, ‘હે દેવ ! નિમિત્તિયાએ એટલું જ કહેલું કે, ‘સર્વનાશ તારા પુત્રથી જ થશે, પણ વેણિચ્છેદથી આમ થસે-તેમ કહેલ ન હતું.'
‘આ
આપ્ત એવા આ નિમિત્તિયાના વચનથી હું પુત્રને છૂપાવવા માટે પ્રવૃત્તિવાળો બન્યો.
-
તમે જ્યારે મહાસંકટ આવવાનું છે, તો પછી સર્વ સાર વસ્તુઓનું શું
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |