________________
૮૯ લાખ ગુટિકાનું હાર) લાખની ગુટિકા નાકમાં દૂર સુધી પેસી જવાથી દુઃખ પામતા પુત્રને પિતાએ તપાવેલી લોહસળી ખોસી. ઠંડી પડી, એટલે તેમાં વળગેલી ગોળી ખેંચી કાઢી.
ટીકાર્થ ? કોઈક બાળકની નાસિકામાં લાખની ગુટિકા રમતમાં ને રમતમાં ઉંડાણમાં પેસી ગઈ બહુ અંદર દૂર ગઈ, એટલે બાળકને ઘણું દુઃખ થયું. તેમ થવાથી દુઃખ ભૂલાવવા માટે તેના પિતાએ વાર્તા કહી અને તેનું ધ્યાન બીજે ખેંચ્યું. પછી પિતાએ તપેલી લોહની સળી નાસિકાના મધ્યભાગમાં રહેલી લાખની ગોળીમાં પેસી ગઈ. પછી ઠંડું જળ રેડીને સળીને ઠંડી કરી. પાણીથી સિંચેલી સજ્જડ તેમાં લાગેલી ગોળી સાથે જોડાયેલો લોહસળીને ખેંચી કાઢી સળી ખેંચી, એટલે તેની સાથે ચોટેલી લાક્ષાની ગોળી પણ બહાર ખેંચી કાઢી. ત્યાર પછી બાળક સુખી થયો. (૮૯)
૯૦-સ્તંભ નામના દ્વારનો વિચાર-કોઈક રાજાએ સાતિશય બુદ્ધિવાળા મંત્રીને મેળવવા માટે રાજભવનના દ્વારમાં એવી જાહેરાત લખાવીને ટંગાવી કે, નગરના સીમાડે રહેલા તળાવના મધ્યભાગમાં રહેલા થાંભલાને બુદ્ધિબળથી તળાવમાં ઉતર્યા સિવાય કાંઠા ઉપર રહીને દોરડું બાંધી આપે, તેને એક લાખ સોનામહોરો આપવી.” આ પ્રમાણે દરેક સ્થળે વાત ફેલાઈ, એટલે કોઈક બુદ્ધિશાળી પુરુષે તળાવને કાંઠે એક ખીલો ખોસ્યો.તેની સાથે સામા કિનારા સુધી પહોંચે તેવું લાંબું દોરડું બાંધ્યું. પછી દોરડું પકડી તળાવના કાંઠે કાંઠે સ્તંભની ચારે બાજુ ભ્રમણ કર્યું. એટલે સ્તંભ દોરડાથી બંધાઈ ગયો. ત્યાર પછી રાજાએ નક્કી કરેલ ધન, તથા મંત્રીપદ અર્પણ કર્યું (૯૦)
૯૧-ક્ષુલ્લક નામના દ્વારનો વિચાર – કોઈક અભિમાની પરિવ્રાજિકાએ પડહ દેવરાવ્યો કે, “જે કોઈ જ્ઞાન-વિજ્ઞાનાદિ કરી બતાવે, તે સર્વ હું કરી શકીશ.” ભિક્ષા માટે ફરતા કોઈક નાના સાધુએ વૃત્તાન્ત સાંભલ્યો અને વિચાર્યું કે, “આ વાતને જતી કરવી યોગ્ય નથી. પડદો જીલી લીધો. રાજસભામાં ગયો, રાજસભામાં બેઠેલી તેને દેખી નાની વયના બાળકને દેખીને પરિવ્રાજિકાએ કહ્યું કે, “તું ક્યા હિસાબમાં ? “તને તો ગળી જઈશ, નક્કી દેવે મારા ભક્ષણ નિમિત્તે તને અહિ મોકલ્યો છે.” અનુરૂપ ઉત્તર દેવામાં ચતુર તે ક્ષુલ્લક સાધુએ પોતાની મૂત્રેન્દ્રિય નગ્ન થઈને બતાવી. એમ દેખાડતાં જ પેલી હારી ગઈ. તથા ધીમે ધીમે પોતે મૂતરતાં મૂતરતાં તેની યોનિ રૂપ કમળનું પૃથ્વી પર આલેખન કર્યું. વળી તેણે કહ્યું કે – “હે ધીઠે ! હવે આ સર્વ સભ્યો સમક્ષ તારી પ્રતિજ્ઞા પૂરી કર, જો તુંસત્યવાદીની હોય તો. પરંતુ અતિશય લજ્જાવાળું આકાર્ય હોવાથી તેમ જ તેની પાસે આ પ્રમાણે કમલ આલેખવાની સામગ્રી ન હોવાથી તે પ્રમાણે કરવા સમર્થ ન બની.
મતાંતર, કોઈક આચાર્ય આમ કહેલ છે કે, કોઈક કાગડો કોઈકસ્થાનમાં વિષ્ટા ગૂંથતો હતો, તેને કોઈ ભાગવત સંન્યાસીએ જોયો. તે સમયે નજરે ચેડલા કોઈક નાના સાધુને તેણે પૂછયું કે – “હે શ્વેતાંબર બાલસાધુ ! કાગડો વિષ્ટા ચૂંથીને તેમાંથી શાની શોધ કરે છે ? તું