________________
ઉલ્લેખ કરવા બેસીએ તો પાનાઓના પાના ભરાઈ જાય.
આ પ્રકરણમાં અમુક જગ્યાએ તો સૂરિપુરંદરે એટલું બધું સંક્ષેપમાં નિરૂપણ કરેલું છે કે સામાન્ય વાચકવર્ગને તેનો ગૂઢાર્થ સ્પષ્ટરૂપે ન જ આવી શકે. જેમ કે ૧૪મી વિશિકાના ૪થા શ્લોકમાં “જિયાયપાસંહિં આવું જ કહેલ છે તેમાં ૩ પ્રકારના પ્રત્યયની વાત કરેલ છે. યોગબિન્દુ ગ્રન્થમાં આ જ વાત બે શ્લોક (૨૩૧/૨૩૨) દ્વારા તેઓશ્રીએ જ બતાવેલ છે. બે શ્લોકની વાત માત્ર એક શ્લોકના એક જ પાદ દ્વારા કહેવાની શૈલી વાચકવર્ગને મૂંઝવી નાંખે તેવી છે. અધૂરામાં પૂરું લહિયાઓની બેદરકારીના લીધે, મુદ્રણદોષના કારણે મૂળ ગ્રન્થની એક પણ સર્વાગશુદ્ધ હસ્તલિખિત પ્રત પણ મળતી નથી. જે મળે છે તેમાં અશુદ્ધિઓ પણ અધિક પ્રમાણમાં છે. આ હકીકતના નિર્દેશ પરથી વાચકવર્ગને ખ્યાલ આવી શકશે કે “આ પ્રકરણરત્નના વિષયો કેવા વ્યાપક છે. અને તેવું હોવા છતાં આ પ્રકરણનાં ભાવોને પામવા, શબ્દના કોચલાને ભેદીને પરમાર્થો પામવા-એ કેટલું મુશ્કેલીભર્યું કામ છે?”
આવું હોવાથી પ્રસ્તુત પ્રકરણ ઉપર વિસ્તૃત-વિશદ વ્યાખ્યાગ્રન્થની આવશ્યક્તા હતી. મહોપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી ગણિવર દ્વારા રચિત યોગવિંશિકાટીકા ઉપરથી જ આ પ્રકરણના ઐદંપર્યાર્થ મેળવવા સ્વપરદર્શનશાસ્ત્રોનું કેટલું વ્યાપક અને ઊંડાણ ભરેલ વાંચન-ચિંતન-મનનસ્મરણ જરૂરી છે? એ અનાયાસે ખ્યાલમાં આવી જાય છે. પરંતુ દુર્ભાગ્યે વીસે વીસ વિંશિકા ઉપર મહોપાધ્યાયશ્રીની ટીકા વર્તમાનમાં ઉપલબ્ધ થતી નથી. સંભવ છે કોઈક જ્ઞાનભંડારમાં અજ્ઞાત રીતે તે સુરક્ષિત પડી હોય. સંશોધકો માટે આ ખોજનો વિષય છે. જ્યાં સુધી પ્રસ્તુત પ્રકરણ ઉપર કોઈ બહુશ્રુત વિદ્ધાન નવીન સંસ્કૃત ટીકા સંપૂર્ણપણે રચે નહિ ત્યાં સુધી આ પ્રકરણના ભાવો પામવાનું કાર્ય અધ્યેતાવર્ગ માટે કપરું જ છે. અધ્યેતાવર્ગની આ મુશ્કેલીને ખ્યાલમાં રાખીને; પરમપૂજય ચારિત્રચૂડામણિ સિધાન્ત મહોધિ સ્વ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજના ચરમ અને પરમ વિનેયરત્ન સંયમૈકલક્ષી પરાર્થરસિક વિદ્વાન પંન્યાસપ્રવરશ્રી કુલચન્દ્રવિજયજી ગણિવર્યશ્રીએ અતિપરિશ્રમ કરીને, અનેક શાસ્ત્રોનું અવગાહન કરીને
