________________
(૧)
(૨)
સોળમી પ્રાયશ્ચિત વિંશિકા
पच्छित्ताओ सुद्धी तहभावालोयणेण जं होइ । इहरा ण पीढबंभाइओर सआ सुकडभावे वि ॥ १॥ प्रायश्चित्ताच्छुद्धिस्तथाभावालोचनेन यद्भवति । इतरथा न पीठब्रह्मादितः सदा सुकृतभावेपि ॥ १ ॥
જે કારણથી તથા પ્રકારે પારમાર્થિક આલોચનાપૂર્વકના પ્રાયશ્ચિતથી શુધ્ધિ થાય. છે, તે કારણથી અન્યથા-આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત વિના શુધ્ધિ થતી નથી. જેમ કે પીઠ-મહાપીઠ મુનિઓ કે જે બ્રાહ્મી-સુંદરીના જીવોને સદાય સ્વાધ્યાયાદિ સુકૃત હોવા છતાં શુધ્ધિ થઈ નહિ.
अहिगा तक्खयभावे पच्छित्तं किंफलं इहं होइ । तदहिगकम्मक्खयभावओ तहा हंत मुक्खफलं ॥ २ ॥ अधिकात्तत्क्षयभावे प्रायश्चितं किंफलमिह भवति । तदधिककर्मक्षयभावतस्तथा हन्त मोक्षफलम् ॥ २ ॥
શંકા :- આલોચના વિશિકાની છેલ્લી ૨૦મી ગાથામાં કહેવાયું છે કે – જે ભાવથી અપરાધનું સેવન થયું હોય તે કરતા અધિક સંવેગથી આલોચના કરવી જોઈએ. તો અધિક સંવેગપૂર્વકની આલોચનાથી જ અપરાધજન્ય પાપનો ક્ષય થઈ જતો હોય તો અહીં શુધ્ધિના વિષયમાં પ્રાયશ્ચિતનું શું ફલ થયું ? અર્થાત્ કશું જ નહિ. સમાધાન :- તે સેવેલ અપરાધ જન્મ પાપ કરતા અધિક અર્થાત્ સત્તામાં રહેલ પૂર્વનું પાપ પણ તથા પ્રકારે ક્ષય થવાથી ખરેખર પ્રાયશ્ચિત મોક્ષફલ વાળું થાય છે.
૧૧૬
