________________
जैनेन्द्रे तु मते न सा प्रतिपदं जात्यन्तरार्थ स्थिते:, सामान्यं च विशेष मेव च यथा तात्पर्य मन्विच्छति ||२७७||१०
અર્થ : એકાંતવાદી પ્રત્યેકમતો માં...પદાર્થ શું શબ્દ રૂપ છે ? અથવા મતિ/બુદ્ધિ રૂપ છે ? એ વસુ/દ્રવ્ય રૂપ છે ? જાતિ રૂપ છે ? ક્રિયા રૂપ છે ? ગુણ રૂપ છે ? કે પદાર્થ શબ્દ અને અને અર્થ રૂપ છે. આવા પ્રકારની સંદેહની પીડા રહેલી છે. કેમકે પદાર્થ ઘણાનો સરવાળો હોવાથી એનું કોઇ એક સ્વરૂપ નિર્ણિત નથી થતું.
જ્યારે સ્યાદવાદી જૈનેન્દ્ર મતમાં આવા સંદેહની વ્યથા નથી...કેમકે...એ પદાર્થ ને કેવળ શબ્દત્વ જાતિમાનુ શબ્દ પણ નથી માનતો, કેવળ અર્થત્વ જાતિમાન્ અર્થ પણ નથી માનતો...પણ ભિન્ન જાત્યન્તર વાળો માને છે. તેથી પદાર્થ શબ્દ રૂપ છે ? કે અર્થ રૂપ છે ? એવા સવાલમાં જૈનમત કહે છે કે એ કથંચિત્ શબ્દરૂપ છે અને કથંચિત્ અર્થ પણ છે...માટે જ ઘટ પદથી ઘટ પદાર્થમાં જીવની પ્રવૃત્તિ થાય છે. ને ઘટ પદાર્થ વાચ્ય બને છે...તો પાણી લાવવાની ક્રિયામાં કામ આવતો
(૧૬
જિનમતસ્તુતિ અધિકાર-૧૯
