________________
(સમવાયનો), કે વસ્તુના સામાન્ય ધર્મનો, કે વસ્તુના વૈશિષ્ટ્યનો નિષેધ હોય છે. વિદ્યમાન પદાર્થોનો સર્વથા નિષેધ હોતો નથી...
દા.ત. - ‘“રાજા ઉદ્યાનમાં નથી'' ત્યારે રાજાનો કે ઉદ્યાનનો સંપૂર્ણ નિષેધ નથી...રાજા પણ છે ઉદ્યાન પણ છે પણ...રાજા અને ઉદ્યાનનો સંયોગ નથી.
‘“દૂધમાં મીઠાશ નથી'' કે “સીરામાં ગળપણ નથી’’ આ નિષેધમાં મીઠાશ કે ગળપણ રુપ ગુણનો દૂધ કે શીરા રુપ દ્રવ્યમાં સમવાય (એકાત્મતા) નથી. નહી કે મીઠાશનું દુનીયામાં અસ્તિત્વ નથી.
♦ ‘આ ઘટ છે પટ નથી’’ માં “પટ નથી’” એટલે સર્વથા પટ નથી એમ નહી પણ આ ઘટમાં પટના પટત્વરુપ સામાન્ય ધર્મનો નિષેધ છે.
‘ઠંડી પુરુષ નથી’ એટલે તે સ્થાનમાં પુરુષ નથી એમ નહીં, પણ પુરુષ પાસે દંડ વૈશિષ્ટ્ય નથી.
૭૪
મિથ્યાત્વત્યાગાધિકાર-૧૩
