________________
૨૧૭
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-પપ, ૫૬
વળી, એકાંતે નિત્ય આત્મા સ્વીકારવામાં આવે તો આપઘાત આદિ દ્વારા પોતાના મનુષ્યપર્યાયનો નાશ કરે છે કે બીજાને મારી નાખવા દ્વારા બીજાના પર્યાયનો નાશ કરે છે તેવી હિંસા સંભવે નહિ. વળી, પોતાને દુઃખ ઉત્પન્ન કરવા રૂપ કે બીજાને દુઃખ ઉત્પન્ન કરવા રૂપ હિંસા સંભવે નહિ; કેમ કે એકાંત નિત્ય આત્મા સ્વીકારવામાં આત્માનું લેશ પણ પરિવર્તન થઈ શકે નહિ. પપ/૧૧૩ અવતરણિકા :
તથા – અવતરણિકાર્ચ -
અને –
સૂત્ર :
નિત્યે વાપરેટિંસનેન સાધ૬/૧૧૪ સૂત્રાર્થ :
અનિત્ય આત્મામાં અપર વડે અહિંસન હોવાને કારણે હિંસાનો સંભવ નથી. II૫/૧૧૪ll ટીકા :
'अनित्ये च' सर्वथा प्रतिक्षणभङ्गुरे पुनरात्मनि अभ्युपगम्यमाने सति 'अपरेण' केनचित् लुब्धकादिना 'अहिंसनेन' अव्यापादनेन कस्यचिच्छूकरादेहिंसाऽसंभवः, प्रतिक्षणभङ्गुरत्वाभ्युपगमे हि सर्वेष्वात्मसु स्वत एव स्वजन्मलाभक्षणानन्तरं सर्वथा निवर्तमानेषु कः कस्य हिंसकः? को वा कस्य हिंसनीयः? રૂતિ તાપ૬/૨૨૪ ટીકાર્ય :
નિર્ચ ' .... તિ | અનિત્ય આત્મામાં સર્વથા પ્રતિક્ષણ નાશવંત આત્મા સ્વીકાર કરાયે છતે લુબ્ધકાદિ વડે અહિંસન હોવાને કારણે=ભૂંડ આદિ કોઈના અવ્યાપાદતને કારણે, હિંસાનો અસંભવ છે. કેમ ક્ષણિક આત્મામાં હિંસાનો અસંભવ છે ? તે સ્પષ્ટ કરે છે – પ્રતિક્ષણ ભંગુરપણાથી આત્માનો સ્વીકાર કરાયે છતે સર્વ આત્માઓમાં સ્વજન્મના ક્ષણ પછી સ્વતઃ જ સર્વથા તિવર્તમાન આત્મા હોતે છત કોણ કોનો હિંસક અથવા કોણ કોને હિંસનીય છે અર્થાત્ કોઈ કોઈનો હિંસક નથી અથવા કોઈ કોઈને હિંસનીય નથી.
ત્તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. li૫૬/૧૧૪
