________________
૧૯૭
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ / સૂત્ર-૪૧, ૪૨ જાણવા સર્વ ઉચિત યત્ન કરે છે અને તેના પરમાર્થને જાણીને જીવનમાં સેવવા યત્ન કરે છે એથી સર્વકલ્યાણની પ્રાપ્તિ થાય છે. I૪૧/લલા અવતરણિકા :
ननु फलविकलावपि तौ भविष्यत इत्याहઅવતરણિતાર્થ -
ન'થી શંકા કરતાં કહે છે – લવિકલ પણ તે કષ-છેદ, થશે એથી કહે છે – ભાવાર્થ :
પૂર્વમાં કહ્યું કે જે આગમ તાપશુદ્ધ હોય તે આગમ અનુસાર આત્મા પરિણામી છે તેમ સ્વીકાર થાય અને આત્મા પરિણામી સ્વીકારીએ તો કષ-છેદ ફલવાળા થાય. ત્યાં “નનુ'થી શંકા કરતાં કહે છે કે જે આગમ આત્માને અપરિણામી સ્વીકારે છે તે આગમવચન અનુસાર કષ-છેદ સફળ થાય નહિ, તેથી ફલવિકલ એવા પણ તે કષશુદ્ધ અને છેદશુદ્ધ વચનો થશે, તેથી કષ-છેદશુદ્ધ વચનને સ્વીકારવામાં શું વાંધો? તેના નિરાકરણ માટે કહે છે – સૂત્ર :
फलवन्तौ च तौ तौ ।।४२/१००।। સૂત્રાર્થ -
અને લવાળા એવા તે કષ-છેદ, તે છેઃવાસ્તવિક કષ-છેદ છે. I૪૨/૧૦ના
ટીકા -
उक्तलक्षणभाजौ सन्तौ पुनः 'तो' कषच्छेदौ 'तो' वास्तवौ कषच्छेदौ भवतः, स्वसाध्यक्रियाकारिणो हि वस्तुनो वस्तुत्वमुशन्ति सन्तः ।।४२/१००।। ટીકાર્ય -
૩નક્ષમાનો ... સન્તઃ | વળી, ઉક્ત લક્ષણવાળા છતા તાપશુદ્ધ આગમ સ્વીકાર્યા પછી સફલભાવવાળા છતા, તે=કષ-છેદ, તે છે=વાસ્તવિક કષ-છેદ છે, જે કારણથી સ્વસાધ્યક્રિયાને કરનારી વસ્તુનું વસ્તુપણું સંત પુરુષો ઇચ્છે છે. ૪૨/૧૦૦| ભાવાર્થ -
જે આગમ તાપ પરીક્ષાથી શુદ્ધ હોય તે આગમ વચન અનુસાર આત્મા પરિણામી છે તેમ સિદ્ધ થાય. અને આત્મા પરિણામી છે તેમ સિદ્ધ થાય તો કષશુદ્ધ અને છેદશુદ્ધ વચનોથી પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો તે
