Page Text
________________
૧૪૯
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨| સૂત્ર-૧૧ નિવૃત્તિથી, નિઃશંકિત જીવ અરિહંતના શાસનને પામેલો દર્શનાચાર એ પ્રમાણે કહેવાય છે. આવા દ્વારા નિઃશંકિત શબ્દ દ્વારા દર્શન અને દર્શનીના અભેદ ઉપચારને કહે છે. અર્થાત્ દર્શનાચારવાળા પુરુષ અને દર્શનાચારનો અભેદ કરીને દર્શનાચારવાળા પુરુષને દર્શનાચાર કહેલ છે. તેના એકાંત ભેદમાં=દર્શનાચારવાળા પુરુષ અને દર્શનાચારના એકાંત ભેદમાં અદર્શનવાળાની જેમ ફળનો અભાવ થવાથી દર્શનાચારવાળા પુરુષને પણ દર્શનાચારના ફલનો અભાવ થવાથી, મોક્ષનો અભાવ પ્રાપ્ત થાય. એથી દર્શનાચાર અને દર્શનાચારવાળા પુરુષનો અભેદ કહેલ છે, એ રીતે=જે રીતે નિઃશંકિત શબ્દમાં દર્શનાચાર અને દર્શનાચારવાળા પુરુષનો અભેદ કર્યો એ રીતે શેષપદોમાં પણ=તિઃકાંક્ષિત આદિ પદોમાં પણ ભાવના કરવી ગુણ ગુણીના અભેદની ભાવના કરવી.
(૨) નિઃકાંક્ષિત નિઃકાંક્ષિત=દેશ અને સર્વકાંક્ષારહિત ત્યાં=દેશ અને સર્વકાંક્ષારહિતમાં દેશકાંક્ષા દિગમ્બરદર્શન આદિ એક દર્શનની કાંક્ષા કરે છે. વળી, સર્વકાંક્ષા સર્વદર્શનની કાંક્ષા કરે છે. અને અન્ય દર્શનમાં રહેલ છે જીવ નિકાયની પીડાને અને અસહ્મરૂપણાને જોતો નથી એથી દેશ કે સર્વેની કાંક્ષા કરે છે એમ અત્રય છે.
() નિર્વિચિકિત્સ: વિચિકિત્સા=મતિભ્રમ. “નિધિચિકિત્સ'ની વ્યુત્પત્તિ કરે છે. ચાલી ગઈ છે વિચિકિત્સા જેમાંથી એવો પુરુષ લિવિંચિકિત્સ છે.
નિર્વિચિકિત્સ પુરુષ કેવો છે ? તે સ્પષ્ટ કરે છે – જિનદર્શન સાધુ જ છે=સુંદર જ છે પરંતુ પ્રવૃત્ત છતાં એવા મ=જિનવચન અનુસાર પ્રયત્ન કરતાં છતાં પણ મને, આનાથી-જિનવચન અનુસાર પ્રવૃત્તિથી ફલ થશે કે નહિ થાય; કેમ કે ખેતી આદિની ક્રિયામાં બન્ને પ્રકારે પણ પ્રાપ્તિ છે ક્યારેક ફલ મળે છે અને ક્યારેક ફલ નથી મળતું, એ પ્રકારે પ્રાપ્તિ છે, એ પ્રકારના કુવિકલ્પથી રહિત લિવિંચિકિત્સ છે, એમ અવય છે. તેનું તાત્પર્ય સ્પષ્ટ કરે છે –
અવિકલ ઉપાય ઉપેયવસ્તુનો પરિપ્રાપકગફળતા પ્રાપક, નથી થતો એમ નહિ, એથી સજ્જાત નિર્ણયવાળો=સ્થિરનિર્ણયવાળો લિવિંચિકિત્સ છે અથવા નિર્વિજુગુપ્સ- સાધુ પ્રત્યેની જુગુપ્સારહિત
છે.
(૪) અમૂઢદષ્ટિ : બાલ, તપસ્વીનાં તાપવિદ્યાદિના અતિશયથી મૂઢ નથી=સ્વભાવથી ચલિત નથી એવી સમ્યગદષ્ટિરૂપ દષ્ટિ છે જેને એ અમૂઢદષ્ટિ.
આટલોકચાર ભેદો બતાવ્યા એટલો, ગુણીપ્રધાન દર્શનાચારનો નિર્દેશ છે. હવે ગુણપ્રધાન દર્શનાચારનો નિર્દેશ બતાવે છે એમ અવય છે.
(૫) ઉપબૃહણા : ઉપવૃંહણ એટલે સમાનધાર્મિકોની સદ્ગુણની પ્રશંસા દ્વારા તેની વૃદ્ધિનું કરણ તે ધાર્મિક જીવોના ગુણની વૃદ્ધિનું કરણ.
| SR No. | 022099 |
| Book Title | Dharmbindu Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 270 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |